امروزه استفاده از فضای زیرسطحی زمین، یک موضوع کلیدی جهت دستیابی به توسعه پایدار زیست محیطی است؛ بر این اساس بسیاری از فعالیت ها یا اقداماتی که اجرای آن از نظر محیط زیست روی زمین مشکل یا نامطلوب است به سطح زیرین منتقل می شود. به این منظور زیرساخت های متعددی در کشورهای توسعه یافته ایجاده شده است که از جمله آنها ایجاد زیرساخت هایی به منظور مدیریت زباله های جمع آوری شده، می باشد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری مدیریت شهری کرج، طرح مدیریت زباله ها از طریق زیرساخت های توسعه یافته زیرزمینی موضوعی است که اخیرا و در پی اجرا در برخی کشورهای توسعه یافته، در تعدادی از کلانشهرها و شهرهای ایران نیز مطرح شده است. در گفتگویی با یکی از کارشناسان ارشد مهندسی طراحی محیط که تحقیقات گسترده ای در این زمینه انجام داده است این موضوع را مورد بحث قرار داده ایم.
سعیده حسن نژاد در این خصوص گفت: مدیریت زباله های زیرزمینی از طریق زیرساخت های توسعه یافته، به عنوان یک تحول مهم در کشورهای پیشرفته تلقی می شود که با توجه به کارآمدی و مقرون به صرفه بودن آن از نیازهای ضروری جامعه مدرن به حساب می آید.
وی با بیان اینکه امروزه پسماند های تولید شده در سراسر جهان در یک سال به بیش از چهار میلیون تن می رسد، اضافه کرد: نزدیک به 45 درصد این مقدار پسماندهای جامد است که اغلب توسط شهرداری ها جمع آوری می شود. حال آنکه مابقی زباله های تولیدی، صنعتی و خطرناک هستند و آسیب های متعددی را برای محیط زیست و انسان ها به همراه دارد.
حسن نژاد همچنین میزان تولید زباله به صورت سرانه را از 0.6 کیلوگرم تا 1.4 کیلوگرم متفاوت دانست و در عین حال تولید زباله در مناطق توسعه یافته را بیشتر عنوان کرد. وی افزود: این امر در سال های آتی و با افزایش جمعیت جهانی و رشد GDPبرای کشورهای در حال توسعه نیز انتظار می رود.
به گفته این کارشناس ارشد مهندسی طراحی محیط، در حال حاضر کلانشهر کرج نیز مانند بسیاری از شهرهای بزرگ با افزایش تولید پسماند های شهری مواجه است. موقعیت جغرافیایی این کلانشهر و رشد بی رویه جمعیت در آن، مدیریت شهری کرج را از حیث جمع آوری زباله های شهری و داشتن محیط زیست سالم با شرایط دشواری مواجه کرده است.
افزایش هزینه ها، فرسودگی سیستم سنتی، ازدیاد ترافیک، تغییرات جمعیتی و تغییرات سریع در نیروی کار از چالش هایی هستند که به گفته حسن نژاد مدیریت پسماند به روش جاری را با مشکل مواجه کرده اند. حال آنکه کاربرد سیستم های زیرزمینی و نیمه زیرزمینی برای جمع آوری پسماند شهری که پیشینه آن به دهه 70 میلادی باز می گردد به طور وسیع در نواحی شهری طی دو دهه اخیر به شدت توسعه یافته است.
وی بیان داشت: مزیت این سیستم نسبت به سایر سیستم ها در نحوه جمع آوری است که در سیستم قبلی و سنتی، مخازن جمع آوری پسماند بالای زمین قرار دارد ولی در سیستم نوین این ظروف به طور ثابت و پیش ساخته در زیر زمین قرار داده می شود. بنابراین آنها به شکل یک شبکه زیرساختی دائمی طراحی شده اند تا فعالیت های جمع آوری زباله را آسانتر نمایند و نقش قابل توجهی در حفاظت از محیط زیست داشته باشد.
حسن نژاد ادامه داد: برای مثال در سیستم های قدیمی، جمع آوری پسماند به صورت منزل به منزل انجام می گیرد که آلودگی محیط زیست و تغییرات جوی، فضای محدود برای مخازن جمع آوری، ماشین های حمل و نقل و تصادفات مکرر افراد جمع آوری کننده پسماند از آسیب ها و مشکلات جدی آن به شمار می آیند.
به گفته وی، سیستم های زیرزمینی می تواند به عنوان یک سیستم مناسب برای جمع آوری پسماند به کار رود که به دو صورت: سیستم جمع آوری اتوماتیک پسماند شهری و سیستم جمع آوری بادی ایستا؛ می باشند. به طوری که پسماند به طور اتوماتیک به یک زیرساخت مرکزی برای انجام سایر فرآیندها انتقال می یابد.
این کارشناس بیان داشت: اما در روش نوین، مخازن زیرزمینی می تواند به صورت مجزا یا همراه با سیستم وکیوم (مکش) و یا سیستم پنوماتیکی که awcs باشد که در آن زباله ها توسط یک سیستم پنوماتیکی ابتدا در یک جا جمع شده و سپس برای مرحله بعدی تخلیه آماده می شوند. هر دو سیستم می توانند با اضافه کردن تغییرات محدود مورد استفاده قرار گیرند.
اهمیت اجرای سیستم های جمع آوری زباله زیرزمینی در کرج
کلانشهر کرج با جمعیتی حدود یک میلیون و ششصد هزار نفر به و مرکز استان شهر صنعتی و تجاری به شمار می رود که با توجه به عدم وجود زیرساخت های لازم مطابق با تکنولوژی روز، همچنان از سیستم سنتی جمع آوری پسماند در آن استفاده می شود. این مسئله موجب هزینه زیاد، ترافیک، افزایش آلودگی و سایر معضلات زیست محیطی می گردد. لذا از اهداف اصلی اجرای این طرح می توان به هزینه کمتر جهت مدیریت پسماندهای شهری اشاره کرد.
از سایر اهداف این طرح نیز می توان به این موارد اشاره نمود: تاثیر استفاده از سیستم AVAC یا AWCSدر جمع آوری پسماند های شهری، ارزیابی سیستم موجود جمع آوری پسماند در کلانشهرکرج و مشکلات موجود، شناخت نقاط قوت و ضعف مناطق 12 گانه شهرداری کرج، فرصت ها و تهدیدات مربوط به مدیریت پسماند و مقایسه کمی و کیفی آنها، برآورد بودجه مورد نیاز برای اصلاح و تغییر سیستم سنتی به سیستم جدید AVAC و نحوه جذب سرمایه گذاری های بخش خصوصی برای توسعه بلند مدت و پایدار در زمینه مدیریت پسماند، بررسی نحوه اجرای این طرح به صورت پایلوت در یکی از مناطق شهرداری کرج، ارائه روش های کاربردی برای تصمیم گیران و مدیران اجرایی برای مدیریت پسماندهای شهری مطابق با استاندارد های جهانی سازمان مدیریت پسماند، کاهش هزینه های جمع آوری پسماند و استفاده از فناوری های نوین جهت پایش و کنترل دائمی شهر از لحاظ مدیریت پسماند.
جنبه نوآوری طرح
این طرح از جنبه های زیادی دارای نوآوری می باشد: اول اینکه زیرساخت های شهری (پسماند) از لحاظ مدیریت و برنامه ریزی شهری در کلانشهرکرج مورد بررسی قرار می گیرد و نقش مدیریت واحد شهری در طراحی و اجرای زیرساخت های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت ارزیابی می گردد. دوم اینکه شبکه جمع آوری زباله های شهری کرج با استفاده از روش های جدید اتوماتیک و نیمه اتوماتیک و سایر مدل های جدید در ایران و برای نخستین بار در کلان شهر کرج بررسی می شود.
وی تاکید کرد: این سیستم بخصوص در محیط های شهری از جمله مجتمع های بزرگ، فرودگاه ها، مناطق تجاری و مناطق توریستی و گردشگری قابلیت استفاده بیشتری دارد؛ چرا که در مناطق توریستی راه های عبور و مرور ممکن است قابلیت جمع آوری سنتی پسماندها را نداشته باشد.
