شهر قم از نظر تعداد ساختمان‌های غیر مستحکم، پس از یزد، دومین شهر کشور است و استان قم از این نظر سوم. آمار این ساختمان‌ها حدود 23 درصد از متوسط کشوری بیشتر است. حجم بافت فرسوده هم در نمودارها 6 درصد از متوسط کشوری بالاتر دیده می‌شود.
به گزارش تابناک قم، استان قم پس از خراسان‌جنوبی، فرسوده‌ترین استان کشور است. یک ششم بافت مسکونی در قم بافتی است که از نظر استانداردهای معماری و شهرسازی، رفاه عمومی، شاخص‌های مدیریت بحران و... نمره قبولی نمی‌گیرد. از 12 هزار هکتار بافت شهری قم نزدیک به 2 هزار هکتار بافت فرسوده است.
شهر قم از نظر تعداد ساختمان‌های غیر مستحکم، پس از یزد، دومین شهر کشور است و استان قم از این نظر سوم. آمار این ساختمان‌ها حدود 23 درصد از متوسط کشوری بیشتر است. حجم بافت فرسوده هم در نمودارها 6 درصد از متوسط کشوری بالاتر دیده می‌شود.
مدیرعامل سازمان زیباسازی، بهسازی و نوسازی اطراف حرم که این روزها مسئول مستقیم موضوع بافت فرسوده در شهرداری قم محسوب می‌شود با اشاره به این‌که قم در برنامه‌ریزی برای بافت فرسوده بسیار عقب است، اظهار کرد: امسال 36 میلیارد تومان برای بافت فرسوده قم و شیراز در بودجه دیده شده که اگر 18 میلیارد تومان هم به ما اختصاص دهند، برای جذب مشکل داریم چراکه پروژه به‌اندازه کافی تعریف نکرده‌ایم. سال گذشته هم از بودجه 61 میلیاردی که به این موضوع اختصاص داده شده بود استفاده نکردیم.
«علیرضا خاکی» افزود: زمانی که هزار هکتار در پردیسان برای اتصال به شهر قم در نظر گرفته شده بود، مصوب شد 48 هکتار به عنوان معوض بافت فرسوده در نظر گرفته شود که با گذشت 20 سال چون استان برای بافت فرسوده برنامه نداشته، جذب نشده است.
لزوم حفظ زمین‌های دولتی در شهر
مدیرعامل سازمان زیباسازی، بهسازی و نوسازی اطراف حرم گفت: مصوب شد که این به زمین‌های شهری الحاق شود که البته با حمایت‌هایی که مسئولان انجام دادند و تغییر مدیریتی که انجام شد قرار شد قسمتی از آن برگردد . وی اظهار کرد: این زمین‌ها که 200 میلیارد تومان ارزش دارد، 20 سال است رها شده و فقط 10 سال درگیر تفکیک این زمین‌ها بوده‌اند.
وی ادامه داد: زمین چاله‌کاظم، زمین دولتی رهاشده‌ای است که قسمتی به فضای سبز تبدیل شده و از بخشی از آن برای معوض بافت فرسوده می‌شود استفاده کرد. خاکی گفت: شمال منطقه 3 بیش از 200 هکتار زمین دولتی است که از صنعتی به مسکونی تبدیل شده است.
وی اضافه کرد: باید سعی کنیم این‌ها در شهر بماند و در قالب پروژه‌های بافت فرسوده مصرف شود؛ چراکه وقتی وزارت راه و شهرسازی این‌ها را می‌فروشد پولش به خزانه می‌رود و چیزی به شهر برنمی‌گردد.
مدیرعامل سازمان بهسازی و زیباسازی اطراف حرم گفت: از هزار هکتاری که در پردیسان فروخته شد چیزی به قم بازنگشت. در حالی که باید درصدی به عنوان معوض پروژه‌های عمرانی پرداخت شود.
وی تأکید کرد: همه مجله‌های تخصصی کشور را ورق بزنید، یک مقاله درباره قم نمی‌بینید.
کمبود اعتبار برای احیا
صندوق سرمایه‌گذاری شهرهای مذهبی ظرفیت اقتصادی دیگری بود که به گفته خاکی می‌توان از آن برای احیای بافت فرسوده استفاده کرد.
وی با تأکید بر این موضوع که احیای بافت فرسوده برای مدیران اولویت نیست، اظهار کرد: اگر اعتبارهای سال‌های گذشته را بررسی کنید، متوجه می‌شوید برای احیای بافت فرسوده اعتبارهای بسیار کمی در نظر گرفته شده است؛ البته در 10 درصد بافت فرسوده مداخله‌هایی صورت گرفته اما احیای بافت نبوده بلکه کارهای ترافیکی بوده است.
به گفته مدیرعامل سازمان بهسازی و زیباسازی اطراف حرم، بافت فرسوده موضوعی اجتماعی و چند بعدی است و مسائل بهداشتی، خدماتی، زیرساختی و... باید در نظر گرفته شود و همه نهادها باید به کمک هم بیایند چراکه هیچ سازمانی به تنهایی نمی‌تواند این مشکل را حل کند.
وی با اشاره به این‌که مهم‌ترین منبع مالی موجود زائران هستند، ادامه داد: الگوی زیارت در کشور ما متفاوت است. قم شهری است که بیشتر زائران با خودروی شخصی به آن می‌آیند و این موجب شده رفت‌وآمد زائران فواید اقتصادی کمی برای شهر داشته باشد.
خاکی با اشاره به این‌که رفت‌وآمد با راه‌آهن موجب خواهد شد زائر تکیه اقتصادی بیشتری روی شهر داشته باشد، گفت: باید مسأله اتوبان قم ـ تهران به چالش ملی تبدیل شود تا وزارت مسکن به این نتیجه برسد که حمل و نقل ریلی در قم را تقویت کند.
توسعه شهر با رانت دولتی
خاکی اظهار کرد: برخی قسمت‌های شهر 2 کیلومتر با حرم فاصله دارد اما خارج از محدوده محسوب می‌شود، پردیسان که 20 کیلومتر تا حرم فاصله دارد، داخل محدوده تعیین شده است. از این رانت دولتی هیچ چیز هم در قم رسوب نکرد در حالی که در شهرهای دیگر اگر این کار را می‌کنند، قسمتی برای شهر اختصاص می‌یابد.
مدیرعامل سازمان بهسازی و زیباسازی اطراف حرم با اشاره به این‌که تا سال 50 و اوایل 60 چیزی به نام بافت فرسوده نداشتیم، گفت: از زمانی که مهاجرت آغاز شد و با برنامه و بی‌برنامه شروع کردیم به توسعه افقی شهرها و خدمات دادن به مناطق حاشیه‌ای، بافت فرسوده ایجاد شد. در واقع وجود فضاهای جدید و جذاب در مقابل فضاهای کهنه و بدون خدمات شهری، موجب شد جمعیت تمایل به خروج از بافت‌های اصیل شهرها داشته باشند.
کوچ ساکنان اصلی بافت قدیمی
مدیرعامل سازمان زیباسازی، بهسازی و نوسازی اطراف حرم معتقد است ساکنان اصلی وقتی از بافت‌های قدیمی کوچ کنند نظارت اجتماعی کاهش پیدا می‌کند و بافت فرسوده منبع فساد اجتماعی می‌شود. چنین بافت‌هایی روزها محل کسب و کارند و شب‌ها محل آسیب‌ها؛ دیگر محل مناسبی برای باقی‌مانده ساکنان نیستند.
«علیرضا خاکی» با اشاره به این‌که تنها شهری که بافت فرسوده زنده دارد، قم است که به دلیل وجود حرم این اتفاق افتاده، اظهار کرد: شدت فرسودگی کالبدی و تعلل در احیای این بافت، به تدریج جمعیت را فراری می‌دهد.
وی تأکید کرد: اگر در این زمینه به سرعت حرکت نکنیم، در نزدیکی حرم مطهر مشکلات اجتماعی ایجاد خواهد شد.
منبع: همشهری
