ایران از نظر جاذبه‌های طبیعی یکی از 10 کشور جذاب جهان بوده و با برخورداری از دو دریا با اقلیم متفاوت پتانسیل بالایی برای گردشگری دریایی دارد. با این حال نه‌تنها گردشگری دریایی سهمی درتولید ناخالص ملی و درآمدهای کشور ندارد، بلکه بنا به آمارهای بین‌المللی درآمد گردشگری ایران به یک‌هزارم گردش مالی این صنعت درجهان نمی‌رسد.
گردشگری البته تنها یک شاخه استفاده از سواحل کشور است. سند چشم انداز 20 ساله برای سواحل مکران و استفاده ازقابلیت های تجاری و صنعتی طرح داده است. به طور قطع تسهیل فضا برای سرمایه گذاری در این مناطق می تواند تبعات مثبتی برای اقتصاد کشور داشته باشد.
یکی از مهمترین قابلیت‌های این منطقه، مجاورت آن با آب‌های آزاد بین‌المللی در سرتاسر مرز جنوبی، همسایگی مستقیم با کشورهای پاکستان و افغانستان، و به طور غیرمستقیم با کشورهای آسیای مرکزی (از طریق ترکمنستان) است که یک راه غیرقابل چشم پوشی برای این کشورهای محصور در خشکی (به جز پاکستان) به دریاهای آزاد محسوب می‌شود.
در نهایت باید گفت که سواحل ایران می توانند به عنوان یکی از مهمترین بخش های اقتصادی کشور و منابع درآمدی به حساب آیند. موضوعی که دولت دوازدهم می تواند فضای سرمایه گذاری در آن را گسترش و تسهیل کند.
هادی حق شناس کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص می گوید: «هر ساحلی کاربری خاص خود را دارد می توان سواحل را با امکانات، دلخواه گردشگر کرد. در امارات متحده عربی خاک، آب و هوای مناسبی وجود ندارد اما با ایجاد امکانات مصنوعی میلیون ها گردشگر به این کشور می‌آیند. سواحل شمال ایران نیاز به این امکانات ندارد و تنها ورود بخش خصوصی و ایجاد تسهیلات برای سرمایه گذاری می توان این امکان را برای گردشگری گسترش داد. اما در جنوب کشور برعکس شمال است و برای جذب گردشگر نیاز به فراهم کردن امکانات بیشتری است.»
مکران، طلای ناب اقتصاد کشور
استان سیستان و بلوچستان در مسیر دو کریدور از سه کریدور ترانزیتی بزرگ دنیا قرار دارد. این امر، منطقه مکران را به عنوان محور ترانزیتی طرح توسعه جنوب شرق مطرح می‌کند.
در سیاست های کلی برنامه ششم توسعه کشور نیز توجه ویژه به توسعه سواحل مکران مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته است و تمام سازمان ها و وزارتخانه های کشور موظفند همکاریهای لازم برای این مهم را در برنامه ششم توسعه کشور به کار بگیرند.
هادی حق شناس کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص می گوید: «سواحل مکران با توجه به آبخور مناسبی که برای بزرگترین کشتی های جهان است با مختصر سرمایه گذاری می تواند مرکز تجاری خلیج فارس شود. کشتی هایی که از مسیر دریای عمان وارد خلیج فارس می شوند باید راه طولانی را طی کنند تا بار خود را در بنادر حاشیه خلیج فارس تخلیه کنند در حالی که در دهانه بیرونی خلیج فارس که سواحل مکران قرار دارد امکانات زیرساختی فراهم کنیم برای اقتصاد ملی سود فراوانی دارد.»
وی می افزاید: «همین طور در بحث پتروشیمی نیز می توان مکران را مورد توجه قرار داد تا هزینه حمل و نقل نیز کاهش پیدا کند. برای فرآوری معادن و فولاد که نیاز به آب دارند نیز سواحل مکان مناسبی است که هزینه صادرات را کم می کند. مهمترین ویژگی این کار حرکت جمعیتی به سمت سواحل است که امنیت این مناطق را افزایش می دهد و یا ساکنان این مناطق دیگر نیازی به مهاجرت برای پیدا کردن شغل نخواهند داشت.»
فرصت هایی که به دریا ریخته ایم
وقتی همه برای کار به تهران سرازیر می‌شویم، دریا و ساحل پر است از فرصت‌های شغلی بکر و پردرآمد. ایران از نظر داشتن منابع طبیعی گردشگری جزو ۵ کشور اول جهان قلمداد می‌شود و این خبر از فرصت‌های اشتغالی بی‌نهایت‌مان است. یک‌میلیون و٢٧۴هزار کیلومترمربع دریا در شمال و جنوب داریم و خط ساحلی دریای خزرمان حدود ۷هزار کیلومتر و دریای عمان هزارو٢٠٠ کیلومتر است. ما اما با این بیش از ٨هزارکیلومتر ساحل چه کرده‌ایم؟
حق شناس در این خصوص می گوید:«سواحل کشور به خصوص منطقه مکران یک نعمت خدادادی است که می تواند منجر به استقرار جمعیت شود. دبی یک تجربه برای ماست که امروز می بینیم با توجهی که دولت امارات به آن کرد نه تنها جای مناسبی برای سکونت خودشان شد که بسیاری از مردم از نقاط مختلف به این منطقه مهاجرت کردند. طبیعی است که ما می توانیم این سواحل را برای مردم کشور خود جای مناسبی برای زندگی کنیم.
طی سال های گذشته هزینه های زیادی برای امکانات زیرساختی بدون توجه به آمایش سرزمینی انجام دادیم. اگر منابع را درست هزینه کرده بودیم میزان اشتغال بیش از میزان کنونی بود.»
رمز موفقیت توسعه سواحل جنوبی در کجاست؟
برای توسعه سواحل به خصوص در جنوب کشور که ساحل ها از شهرها دور هستند نیاز به امکانات بیشتری داریم. معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی می گوید: توسعه مکران تنها در صورتی که پاسخ روشنی به مساله آب و اشتغال در آن نواحی داده شود، میسر است.
حامد مظاهریان درباره اجرای طرح‌های مسکن در طرح توسعه مکران و جمعیت‌پذیر شدن منطقه، به حل مساله آب و اشتغال در مناطق جنوبی کشور اشاره کرد و گفت: شروع توسعه در سواحل مکران بر مبنای جمعیت‌پذیرکردن مبتنی بر ایجاد شغل در این مناطق است؛ این در حالی است که فلات مرکزی، مشکل عمده کم‌آبی را دارد و طرح‌های عظیم انتقال آب به این مناطق چالش برانگیز خواهد بود. معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اینکه انتقال آب از دریای‌عمان و دریای‌مازندران به فلات‌مرکزی ایران پرهزینه بوده، گفت: اجرای این گونه طرح‌ها، تبعات زیست‌محیطی دارد و در صورت درنظر نگرفتن تبعات آنها، مشکلات جدی ایجاد خواهد شد.
مظاهریان، لازمه موفقیت طرح جمیعت‌پذیرکردن مکران را سرمایه‌گذاری در ایجاد صنایع متناسب با موقعیت مکانی دانست و صنعت‌گردشگری را یکی از انتخاب‌ها بیان کرد.
وی افزود: شهرهای‌ساحلی به دلیل مجاورت با آب، همواره جزو شهرهای با پایداری بالا محسوب می‌شوند؛ زیرا علاوه بر آب به عنوان مایه حیات‌بشری، امکاناتی همچون راه‌های دریایی و ترانزیت کالا در این راه‌ها، همچنین منابع عظیم اقتصادی حاصل از دریا، ایده جمعیت‌پذیرکردن مناطق جنوبی کشور منطقی به‌نظر می‌رساند. همین موضوع را در مورد مناطق‌شمالی کشور داریم.
وی تصریح کرد: ایده اینکه بتوانیم مجتمع‌های‌زیستی را که در کنار دریای‌عمان و خلیج‌فارس هستند، تقویت کرده و مناطق ساحلی‌جنوبی کشور را جمعیت‌پذیرتر کنیم، طرحی مناسب و قابل‌توجه است.
منبع: روزنامه ابتکار