مجازی از کاخ اردشیر ساسانی دیدن کنید

تابناک فارس به نقل از شبستان:در سفر مجازی این بار در روزهایی که با هدف جلوگیری از انتشار ویروس کرونا در خانه مانده ایم به بازدید از کاخ «اردشیر» در فیروزآباد می رویم.

در شهرستان فیروزآباد، آثار تاریخی ارزشمندی همچون، شهر «گور»، قلعه «دختر» و کاخ «اردشیر» باقی مانده است که به توصیف کاخ «اردشیر پاپکان» یا آتشگاه فیروزآباد می پردازیم.

گور

منطقه ای که امروز تحت عنوان فیروزآباد می شناسیم، روزگاری شهر تاریخی «گور» بود که اردشیر اول، بنیانگذار سلسله ساسانی آن را بنا می کند. طرح این شهر بر خلاف شهر ساسانی بیشاپور که در یک الگوی مستطیل شکل بنا شده به شکل دایره ای است که اغلب در شهرسازی دوره اشکانی از آن استفاده می شد.

کاخ اردشیر نیز به فرمان «اردشیر اول» در نزیکی روستایی به نام «آتشکده» بنا می شود که نخستین معماری دوره ساسانی نیز به شمار می رود. با طی 2 کیلوتر مسافت از شهر فیروزآباد به کاخ اردشیر می رسید که گفته می شود این بنا روزگاری از آتشگاه های اصلی و مهم روزگار ساسانی بود. نهر آبی از کنار این کاخ عبور می کند که دلیل رونق و انتخاب این مکان برای برپایی این بنای معماری شاخص بوده است.

بنایی به سبک ملی ایرانی

آنچه کاخ اردشیر را در آثار تاریخی بر جای مانده، بسیار شاخص و متمایز می کند، سبک معماری آن است زیرا از اولین بناهای دارای طاق و گنبد به سبک ملی ایرانی محسوب می شود. گفته می شود که کاخ فیروزآباد، از اقامتگاه های ییلاقی اردشیر بود که در ساخت آن از ملات، گچ و سنگ استفاده شده است. اما آنچه معمار هوشمند و با درایت عصر ساسانی در عماری بنا از آن بهره برده است، عنصری به نام «فیل پوش» یا «گوشواره» است. به دلیل اینکه زمین بنا به شکل مربع بوده اما برای سوار کردن گنبد دایره ای بر دیواره های مربعی شکل، در چهار گوشه فضا خالی می ماند، گوشه سازی هایی به شکل خرطومی به نام «فیل پوش» اجرا شد تا گنبد معلق نماند. از همین سبک معماری بعدها به شکل گوشه سازی در معماری اسلامی که گنبد نقش فراوانی در آن داشت نیز استفاده شده است.

کاخ یا آتشگاه

کاخ اردشیر در فیروزآباد، ارتفاعی حدود 23 متر دارد و در سال 224 میلادی بنا می شود. در مورد کاربرد بنا نظرات مختلفی وجود دارد و برخی باستان شناسان، فضاهای درون بنا را در حد یک کاخ نمی دانند و کاربرد آن را به آتشکده نسبت داده اند. وجود یک پلکان که کاخ را به برکه ای مرتبط می کند به این باور که بنا آتشگاه بوده و به دلیل تقدس آب در کنار نهری بنا شده نیز دامن می زند و البته از کاخ اردشیر در برخی متون تاریخی و جهانگردی با نام «آتشکده اعظم» نیز یاد می شود.

هنر تزئیناتی

آتشکده فیروزآباد در شمار نخستین بناهای دارای گنبد قرار دارد و تزئینات آن منحصر به فرد بوده است. تزئینات گچبری زیبایی که در این عمارت به کار رفته از برجسته ترین، هنرهای گچبری در دوران ساسانی به شمار می رود که هنوز هم آثار گچکاری به شکل گل و گلبرگ در داخل ایوان ها به چشم می خورد. در بنا از عنصر معماری به نام «بادپیچ» یا «خیشخان» هم استفاده شده که امکان عبور جریان هوا را در اتاق، راهرو و تالارها فراهم می کند.

بنای سه گنبدی
بر اساس روایت های تاریخی در کاخ اردشیرکه دارای فضای سه گنبدی است، سه آتش مقدس وجود داشت و گنبد وسطی بنا بر روی یک هشت ضلعی قرار گرفته بود اما 2 گنبد دیگر بر روی یک 6 ضلعی با محیط مربعی قرار داشت که در معماری به نام «گنبد کمبیزه» شناخته می شود.

یک فضای دنج

از آنجا که در کاخ اردشیر فیروزآباد یا آتشگاه، 2 گنبد از سه گنبد بنا هنوز باقی مانده اند، مکان دنجی برای گردشگران است تا در سایه و بهره از جریان هوا، بازید دلچسبی حتی در روزهای آفتابی را تجربه کنند.

امیدواریم که اگر تا بحال به این مجوعه تاریخی دوره ساسانی نرفته اید با داشتن این اطلاعات، پس از اتمام شیوع کرونا با سفر به فیروزآباد فارس، بازدید خوبی را از یک بنای تاریخی داشته باشید.