به گزارش تابناک سمنان: آموزش مجازی همان راهکار ناگزیری است که تعطیلی اجباری مدارس بر اثر کرونا آن را مهمان ناخواسته دانش آموزان کرده است، هرچند با وجود ادعای هوشمند سازی مدارس و پیشرفت در فضای مجازی از حیث تولید محتوا و برنامه ریزی در این عرصه ابتدای مسیر این نوع آموزش‌ها قرار دادیم و مسیری پر فراز و نشیب برای رسیدن به نقطه مطلوب مشاهده می‌شود.
با وجود تمام فراز و نشیب‌ها و خلا‌های موجود، آموزش مجازی در این روز‌های کرونایی تنها راه چاره برای جبران خلا‌های آموزشی است، حال بماند که در سال تحصیلی جاری با وجود تعدد تعطیلات به دلیل آلودگی و برودت هوا جای چنین آموزشی خالی بود، اما کیفیت عملکرد موضوعی اساسی است که گویا اقدام شتاب زده ورود به آموزش مجازی چندان این جنبه را لحاظ نکرده است.
جبران عقب ماندگی تحصیلی از آموزش تلویزیونی تا شبکه شاد!
جبران خلا‌های آموزشی از شروع کار با آموزش تلویزیونی در شبکه آموزش کلید خورد و به تدریج پیش رفت تا آنجا که آموزش در شبکه چهار و حتی در مواردی شبکه‌های استانی را هم به خود مشغول کرد و آموزش و پرورشی‌ها از اقبال قابل توجه دانش آموزان نسبت به این آموزش‌ها می‌گویند.
بعد از شروع این آموزش‌ها به تدریج موضوع راه اندازی شبکه شاد مطرح شد، شبکه‌ای که حرف و حدیث بسیاری از مشکلات زیرساختی گرفته تا ابهام در همکاری با شرکت‌های پیام رسان در پی داشت و در نهایت از هفته گذشته آغاز به کار رسمی داشت، اما این آغاز به معنای پایان مشکلات این شبکه نبود و دانش آموزان و معلمان ناچار به استفاده از آن شدند.
رونق شاد در بازار خرید اسمارت فون‌ها و دست کوتاه مناطق محروم
حدود دو هفته‌ای است که آموزش در شبکه شاد شکل جدی به خود گرفته است و در این میان تهیه ابزار‌های لازم برای حضور در این شبکه بیش از پیش خودنمایی می‌کند، حال باید اسمارت فون‌های نسبتا به روز و اینترنت در دسترس هر دانش آموزی باشد تا آموزش غیرحضوری و مجازی را ادامه دهد و باز هم در این اوضاع و در حالی که ادعا می‌شود آموزش مجازی عدالت آموزشی را به به جریان انداخته است، برخی دانش آموزان به ویژه ساکن مناطق محروم از قافله جا ماندند.
حالا آموزش مجازی منوط به داشتن امکاناتی شده است که شاید در اوضاع چند طبقه موجود دستیابی به آن مشکل باشد تا حدی که در مناطق عشایر به زعم مدیرکل آموزش عشایری در برخی مناطق معلمان کلاس‌های درس را برپا کردند، از طرفی دیگر اوضاع و احوال موجود چاره‌ای جز آموزش غیرحضوری را ایجاب نمی‌کند و گویی قبل از هر اقدامی وجود یک اتاق فکر به منظور تمهید لازم برای ورود شاد به نظام آموزشی احساس می‌شد تا انقدر شتاب زده طرح نو و خام در آموزش و پرورش توسعه پیدا نکند.
جایگاه شاد در آموزش مجازی چگونه است؟
شبکه شاد آنطور که اسمش پیداست شبکه‌ای اجتماعی برای دانش آموزان است که اندیشه‌ای قابل قبول محسوب می‌شود، اما مشکل از جایی شروع می‌شود که زیرساخت لازم برای ورود این شبکه به نظام آموزشی وجود ندارد و ناپختگی آن نگاه به شبکه تعاملی شاد را ناخوشایند در میان جامعه دانش آموزی جلوه می‌دهد.
محمد فقیری استاد دانشگاه فرهنگیان درباره شبکه شاد معتقد است شاد شبکه اجتماعی است و می‌تواند با آموزش "گفتگو" و " تعامل" هوش میانفردی، اجتماعی و هیجانی را تقویت کند و بستر مشارکت، کارگروهی، خلاقیت و تفکر را که از عناصر مغفول آموزش و پرورش است، فراهم کند؛ این شبکه می‌تواند به مثابه دورهمی معلمان کشور بوده و نقش مهمی در هماهنگی سمفونی آموزش در کشور داشته باشد همچنین ضمن احترام گذاشتن به تفاوت‌های فردی، محلی و منطقه‌ای دارای الگو‌های آموزشی هماهنگ، منسجم و منطقی باشد.
او در تبیین راهکار عملکرد بهبود این شبکه گفت: شاد می‌تواند شبکه‌ای برای به اشتراک گذاری تجربه‌های معلمان و دانش آموزان باشد و هدف اصلی روایت پژوهی (Narrative research) باشد و این شبکه اگر ارتباط بینافردی به وجود آورد خود می‌تواند عین گفتگو باشد.
فقیری افزود: در آموزش مجازی (Virtual Teaching)، معمولا جایی برای پاتوق معلمان (Teacher lounge) و پاتوق دانش آموزان (Student lounge) وجود دارد که می‌توانند با یکدیگر گفتگو کنند، گفت‌وگو باعث رشد هوش میان فردی و در نتیجه ارتباط، تعامل و مشارکت بیشتر می‌شود و با این وجود شاد می‌تواند جغرافیای آموزش و پرورش را به هم پیوند بزند، البته اگر امکان بیناشبکه‌ای داشته باشد همچنین می‌تواند مدیران آموزش و پرورش و حتی معلمان را به فکر ترغیب کند تا با اقدام پژوهی در حل مسائل آموزشی و تربیتی بکوشند، فرصتی برای درس پژوهی و اصلاحات و تغییرات در تدریس برای معلمان فراهم می‌کند، از طرفی دیگر، معلمان می‌توانند با الگوها و روش‌های طراحی و تدریس مختلف آشنا شوند و از همکاران خود بیشتر بیاموزند که نمودی از یادگیری مشارکتی است.
راه‌های نرفته شبکه شاد در نظام آموزشی
خلا‌های موجود در شبکه شاد امری اجتناب ناپذیر است، اما ورود اصولی به این شبکه و ورود حرفه ای، آن هم در شرایطی که فناوری در هر عرصه‌ای رسوخ کرده و حتی نقش تسهیلگری دارد، جایگاه قابل توحه دارد، نظام به شدت متمرکز آموزشی در کشور نیازمند شبکه‌ای تعاملی است تا جریان آموزش و تبادل تجرببات معلمان تسهیل شود.
فقیری با اشاره به اینکه وجود نظام متمرکز و از بالا به پایین و بخشنامه‌ای موجب کند شدن آموزش و از بین بردن خلاقیت و نوآوری می‌شود، گفت: نظام آموزشی اگر معلمان و مناطق را در فرایندی گفتگومحور آزاد بگذارد، می‌تواند موجب رشد خلاقیت و نوآوری شود، در این ارتباط، شاد می‌تواند نقشه‌های متفاوتِ نظریه ها، راهبردها، راهکارها، الگوها، روش‌ها و مهارت‌های آموزشی را ترسیم و معلمان را ترغیب کند تا از آن‌ها استفاده کند.
استاد دانشگاه فرهنگیان با بیان اینکه شبکه شاد گفتگومحور است و از قدرت سلطۀ معلم کاسته می‌شود، تصریح کرد: فعالیت در شاد نوعی دیگر از آموزش است و این دیگرگونگی به سبب وجود گفتگو است.
فقیری با اشاره به وضعیت پیشرفت آموزش مجازی در کشور اظهار کرد: آموزش مجازی از نظر انواع مثل بیگ بلود باتن و اسکای روم و ... پیشرفت زیادی داشته، فضای مجازی و گروه‌های مجازی هم امکان ارتباط و تعامل بیشتری فراهم کرده است، اما از نظر الگوها و روش‌های تدریس مجازی، طراحی آموزشی مجازی، مدیریت کلاس مجازی یا آنلاین، تدوین طرح درس مجازی گرافیک و داده نمایی یا اینفوگرافی و کار با پرده نگار یا پاورپینت و فتوشاپ پیشرفت زیادی مشاهده نمی‌شود و معلمان در تشخیص الگو‌های طراحی و اجرای برخط و استفاده از الگو‌های مختلف داده نمایی مثل هرمی، فرایندی، چرخشی، حلزونی و غیره هنوز با مشکلات بسیاری مواجه هستند.
شبکه شاد؛ فرصت یا تهدید در نظام آموزشی فعلی؟
شاد که اکنون پای ثابت آموزش مجازی شده است و اگر اصول ورود آن رعایت می‌شد شاید چشم انداز بهتری برای آن قابل تصور بود، حالا نه از نگاه مخاطب عام بلکه متخصصان امر تعلیم و تربیت هم آن را خالی از مشکل نمی‌دانند.
فقیری یکی از مهمترین مشکلات شاد را استفاده دشوار از اینترنت در مناطق دوردست و روستا‌ها برشمرد و گفت: علاوه بر آن مهارت‌های آموزش و کلاس مجازی را در پیش داریم که بهتر است به معلمان و دانش آموزان آموزش داده شود، این شبکه باید برنامه‌ای مدون داشته باشد تا مثل برنامه‌های روایت پژوهی، اقدام پژوهی و درس پژوهی دچار روزمرگی نشود همچنین بهتر است بهترین تدریس‌ها و طرح درس‌ها انتخاب شوند و در معرض همۀ معلمان قرار بگیرند تا توسعه حرفه‌ای شبکه جدی گرفته شود.
او تاکید کرد: شاد باید بخش تربیتی داشته باشد و به مسائل هوش هیجانی دانش آموزان و مشکلات روحی و روانی آن‌ها نیز توجه‌ای خاص کند؛ آموزش و پرورش باید توجه خاص به هوش‌های چندگانه به ویژه هوش زبانشناختی، میانفردی، اجتماعی و هیجانی داشته باشد، به کیفیت بیشتر از کمیت توجه کند و تغییری بنیادین در رویکرد حافظه محوری، محتوامحوری و کمیت محوری خود ایجاد کند تا بتواند موفق باشد و اهداف تحول بنیادین را هم تحقق بخشد.
این استاد دانشگاه موفقیت شاد را مشروط بر داشتن برنامه‌ای مدون دانست و گفت: تغییر رویکرد به آموزش مجازی کار دشواری بوده و نیازمند تفکر و تأمل بسیار است، معلمان هم با مهارت‌های توسعه حرفه‌ای بیشتر آشنا شوند. تاب آوری، گفتگو و مشارکت را در فضای مجازی تجربه کنند، گرچه کار در فضای مجازی دشوارتر از کلاس واقعی است.
آنچه از ورود شبکه شاد یا به بیانی دیگر آموزش مجازی در نظام تعلیم و تربیت بر می‌آید، اجرای اصولی و مبتنی بر ظرفیت‌های کارشناسی و زیرساختی است که حلقه مفقوده این روز‌های اجرای آن شده است و وعده‌های افزایش سرعت پیام رسان حتی بالاتر از نمونه‌های خارجی و مواردی از این دست هم که فعلا روی کاغذ جا خوش کرده اند و معلوم نیست کی به مرحله اجرا برسند.