به گزارش تابناک و به نقل از «آزادی»:
سیدمحمد خاتمی در این دیدار با ابراز تاسف از ایجاد فاصله بین تصمیمگیران و مسوولان با جامعه و جوانان گفت: اگر جامعه احساس کند که صدایش شنیده میشود، آرامش بیشتری کسب میکند.
وی در پاسخ به انتقادات دانشجویان از عملکرد شورای عالی اصلاح طلبان با یادآوری اینکه قطعی کننده قضایا نیست و دخالتی در اجرای امور ندارد و فقط نظرش را بیان میکند، افزود: قرار شد چند جوان وارد شورا شوند تا اصلاحاتی رخ دهد، اما نمیدانم چقدر توانستهاند نماینده خواستهای شما باشند.
خاتمی با اشاره به سخنان پیشین خود درباره انتخابات تاکید کرد: انتخابات را نباید تحریم کرد، چون تنها راه اعمال نظر مردم است بلکه باید تلاش شود با روشهای اصلاحطلبانه، کاستیهای موجود را رفع کرد؛ یادآوری میکنم لزوم شرکت در انتخابات، غیر از لیست دادن در انتخابات است. به چه قیمتی باید لیست داد؟ باید شرایطی فراهم شود که بتوان خود را به ارائه لیست قانع کرد.
وی برای چندمین بار گفت که جریان اصلاح طلبی را نباید عین اصلاحطلبان دانست و اصلاح طلبان را به میزانی که جریان تاریخی اصلاح طلبی نزدیک باشند باید ارزیابی کرد و افزود که علاقه اصلیاش این است که اصلاحطلبی را بفهمد و از آن دفاع کند.
خاتمی در ادامه به تحلیل عملکرد احیانا ناموفق تشکلها در ایفای نقش خود پرداخت و سه مانع تاریخی، اجتماعی و نقصهای موجود در تشکلها را مؤثر در بعضی ناکارآمدیها و عدم موفقیتها دانست.
وی با بیان اینکه «اگرچه مردم ما خواستِ جامعه مدنی را دارند، اما نهادهای مدنی در جامعه ما جا نیفتاده» یادآور شد: جامعه مدنی فقط با خواستن، تحقق نمییابد بلکه باید شرایط و زمینه آن فراهم و بستری ایجاد شود که گُلِ نهاد مدنی در آن بروید؛ در شورهزار هرچقدر هم بذر مرغوب بکارید، فقط بذر از بین میرود.
خاتمی با تاکید بر اینکه «نهادهای مدنی با دستورالعمل برپا نمیشوند» گفت: جامعه مدنی ما همان ویژگیهای جامعه مدنی مدرن را دارد به علاوه بعضی اصول و معیارهایی که در دین ما هست نیز باید در آن لحاظ شود، اما بدبختانه چهرهای که گاه از دین نشان داده میشود، موجب شده قالب، محتوا را از بین ببرد و دین فقط برخی مناسک و ظواهر دانسته شود و متأسفانه در حال حاضر عمدتا ملاک، ظواهر است در حالی که ظواهر بدون محتوا میتواند مضر هم باشد. لازمه قطعی بندگی خدا به معنایی که در اسلام است، آزادی و آزادگی است، اما متاسفانه بندگی خدا در دفاع از اسلام به بندگی سلطان بدل شده و هر کس مطیعتر، مقربتر و مطلوبتر! نباید اجازه دهیم قالبها، معیارهای اصلی را بپوشانند.
وی افزود: اینکه جامعه مدنی ریشه در مدینهالنبی دارد به این معنی نیست که معیارهای همان نظام قبیهای و تناسب با زمان و مکان باید عیناً اجرا شود؛ این محال است؛ جامعه مدنی معنا و مقومات خاص خود را دارد و سازگار با روزگار ماست. منتهی ما به عنوان مسلمان نمیتوانیم در شکل گیری جامعه مدنی ارزشهای اصلی و بنیادین دین را نادیده بگیریم.
خاتمی با اشاره به اسلام مدنظر در جمهوری اسلامی، گفت: این اسلام در عرصه حیات اجتماعی باید پاسخگوی نیازها و مشکلات زمان کنونی باشد. نمیتوانیم برداشتهایی از اسلام که متعلق به قرنهای پیش بوده و شاید مسایل آن زمان را تا حدودی حل میکرده را ابدی و جاودانی به حساب آوریم، زیرا این به معنی عدم جاودانگی دین خواهد بود.
وی عظمت انقلاب اسلامی را در ارائه «جمهوری اسلامی» دانست و با یادآوری تفاوت جمهوری اسلامی با خلافت اسلامی و امارت مومنین، یادآوری کرد: جمهوری، پایهها و مقومات و عناصر اصلی دارد که اگر آن مقومات نباشد، نمیتوانیم بگوییم جمهوری محقق شده است.
خاتمی با اشاره به اسلام تاریخی گفت: پیامبر (ص) نیامد نظامهای موجود را بهم بزند بلکه فقط سعی کرد محتوای آن را عادلانه و انسانی و الهی کند؛ نظامی که مردم انتخاب و برپا میکنند باید، عادلانه باشد و کرامت انسان در آن حفظ شود و نباید ظلم باشد. فرض بگیرید در شرایطی که عرف زمانه تغییر کند و بشر به راهکارهای جدیدی در اداره امور خود برسد، اگر پیامبر بود آن را تایید و بر ضرورت محتوای عادلانه تاکید نمیکرد؟ پیامبر نیامده قسط را بهپا کند بلکه پیامبر، معلم و مربی است و مردم باید آگاه شوند تا خود بتوانند قسط را برپا کنند.
وی با تاکید بر اینکه اسلامی که صفت جمهوری نظام ما است، سازگار با جمهوری باشد، بیان کرد: ممکن است کسانی اسلام را قبول نداشته باشند، اما من معتقدم به لحاظ جامعه شناسی در کشورهایی نظیر ایران، حذف اسلام و سنت امکانپذیر نیست.
خاتمی گفت: ما در این قرن و این نقطه دنیا و این شرایط پیرامونی، تنها راهی که برای نجات و آزادی و آبادانی و دفع خطرات کشور میشناسیم، تحقق جمهوری اسلامی است؛ شاید فردا چیزی بهتر بیاید و بتواند جایگزین شود، اما در حال حاضر همین راه وجود دارد و با درک زمانه. باید بتوانیم اسلام را طوری درک کنیم که با زندگی امروز سازگار باشد و البته نواقصی که در دنیای مدرن هست نیز رفع شود و منظور ما آن اسلامی نیست که با هیچ یک از حقوق انسان و بشر و زنان و جامعه سازگار نیست و انسانها را برده میخواهد. روح اسلام این نیست و هیچ وقت هم نبوده و در زندگی بزرگان دین چنین اثری را نمیبینیم. من از جمهوری اسلامی دفاع میکنم، اما جمهوری به معنای واقعی کلمه و اسلام سازگار با مقومات جمهوری.
وی ادامه داد: خواست تاریخی ملت ما سه چیز بوده است؛ نفی استبداد و استعمار و عقب افتادگی، اما در مسیر اجرایی کردن خواستهای ایجابیِ استقلال و آزادی و پیشرفت همواره اختلاف نظر بوده است.
خاتمی با اشاره به نوع نگاه سنتپرستان و غربپرستان به مسایل گفت: روح جریان اصلاحطلبی این است که نه میتوان سنت را کنار گذاشت و نه آنچه در دنیای جدید پدید آمده است قابل انکار است، ولی هم در سنت و هم از آنچه از غرب به ما رسیده، باید اجتهاد کرد و متناسب با اقتضائات زمانه گام برداشت.
وی با تاکید بر لزوم تحزبگرایی در کشور از دانشجویان خواست که آسیب شناسی جامعه، نظام و جریان اصلاحات را انجام دهند.
خاتمی در ادامه بر طیفبندیهای فضای رسانهای و مجازی در داخل و بیرون کشور و عدم حضور موثر اصلاح طلبان در این فضا اشاره و بیان کرد: این دو گروه در یکجا و آن، تخریب اصلاحات بهم میرسند؛ فضای مجازی دست اصلاحطلبان نیست و دروغ و ارعاب وجود دارد.
وی در پاسخ به پرسش دانشجویان درباره انتخابات آتی تاکید کرد: باید به مردم گفته شود چه کارهایی «میخواهیم» انجام دهیم و چه کارهایی «میتوانیم» انجام دهیم. حفظ هویت مردمی و اصلاحطلبی و صدای مردم بودن و شجاعت برای اجرای برنامههای پیشنهادی مهم است.
خاتمی در پایان با تاکید بر اینکه ایران باید پیشتاز صلح و امنیت در منطقه باشد گفت: خطرات زیادی کشور را تهدید میکند؛ ایران سرمایه بزرگی است و میراث ما، میراث بزرگ و ارزشمندی است که باید حفظ کنیم و نباید لطمه بخورد.
در ابتدای این دیدار دانشجویان به بیان دیدگاهها و انتقادهای خود پرداختند و از عملکرد شورای عالی اصلاح طلبان، عدم انسجام اصلاحات، مشخص نبودن برنامهها و استراتژی آینده این جریان، محافظه کاری شدید و عملکرد مجلس و شوراهای شهر انتقاد کردند.