پهنه رشتهکوه زاگرس حداقل ۴۰درصد آب ایران را تأمین میکند. هر هکتار جنگل حداقل ۶۸تن گردوغبار را در خود نگه میدارد. جنگلهای زاگرس اگرچه نسبت به جنگلهای هیرکانی و بارانی متراکم نیستند ولی برای کشوری با آبوهوای گرم و خشک بسیار حیاتی هستند. این شال آویزان و کشیده از شمال غرب تا شمال هرمزگان در بخش غربی ایران پایداری زیستبوم ایران را حفظ و حداقل ۱۰میلیون جمعیت را پذیرای خود کرده است.
بهجز تأمین آب، ایستادگی در برابر گردوغبار و کاهش غلظت آن و جلوگیری از افزایش دمای هوا از دیگر کارکردهای کلان زاگرس است که به کمک کوههای کشیده و جنگلهای عموماً بلوط حاصلشده است.
رشتهکوه اُریب لایهلایه به کمک درختان بلوط مقام و ریشه دوانده در خاک همچون پنبه آب چشمهسارها، رودخانهها و آبهای زیرزمینی را برای فصول گرم نگهداشته و صدها گیاه خوراکی، دارویی و دامی را به ساکنان ایران زمینه عرضه میدارد. جنگلهای بلوط در سالیان متمادی دچار افتها و طغیانهایی ازجمله بیماری زغالی، گال و طغیان حشرات شده است. البته از دست رفتن تراکم و تنوع گونه در زاگرس تنها به افت ختم نمیشود بلکه کشاورزی زیراشکوب جنگل، دامپروری سنتی و آتشسوزیها از عوامل اصلی از دست دادن بخشی از این ذخیرهگاه ارزشمند زیستی بوده است. در حال حاضر یکی از تهدیدات موجود تکثیر نوعی حشره به نام پروانه سفید برگ بلوط خوار در بخشهای وسیعی از زاگرس جنوبی در استانهای کهگیلویه و بویراحمد و فارس تا قسمتی از چهارمحال و بختیاری است. بر اساس آخرین اطلاعات و آمارها نزدیک به ۷۰هزار هکتار از جنگلهای استان کهگیلویه و بویراحمد در شهرستان باشت و کهگیلویه درگیر تکثیر بیشازاندازه و طغیان این حشره هستند. همچنین این پروانه توانسته است بهخوبی از قانون همسایگی بهرهمند شود و خود را از سمت باشت به بلوطهای شهرستان رستم استان فارس و ممسنی برساند. سال ۱۴۰۰ اداره کل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد بر اساس دستور سازمان تحقیقات جنگلها از محلول BT با نام علمی باسیلیوس تریجنسیس برای محلولپاشی ۴۰۰هکتار در منطقه باشت استفاده کرد که متأسفانه این محلولپاشی باعث نابودی و جلوگیری از پیشروی پروانه سفید برگخوار بلوط نشد.
این پروانه چهار مرحله زیستی شامل تخم، لارو، شفیره و پروانه سفید دارد و تخمها در دو ردیف تسبیحی شامل ۶نسل ماده و ۵نسل نر است. لارو کامل پس از تنیدن تار سفیدرنگ بین دو تا سه روز بیحرکت و سپس به شفیره تبدیل میشود. دوره شفیرهگی بین شش تا هشت روز و زمستان را زیرپوست درختان بلوط میگذراند. با اتمام فصل سرد لاروها بین ساعت ۹صبح تا چهار بعدازظهر از لانه خارجشده و اپیدروم برگ درخت را تغذیه کرده و زمانی که برگهای سبز به پایان برسد به درخت سبز دیگر هجوم میبرند.کیوان ضرغامی کارشناس منابع طبیعی کهگیلویه در این رابطه گفت: سال گذشته از محلول BT برای مقابله با این حشره در منطقه استفادهشده ولی بدون نتیجه مشخص و گزارش دقیقی کار به پایان رسید. محلولپاشی منطقه باشت نهتنها باعث از بین رفتن حشره نشد بلکه امسال با شدت بیشتری در باشت تکثیر شد و پروانه به بخشهای میانی کهگیلویه ازجمله چاروسا رسید. در یک برنامه شتابزده، بازهم اداره کل منابع طبیعی با مشورت سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، محلول BT با اسپور ۱۰ به توان ۹ در هر گرم را تجویز و بنده کارشناس ناظر بودم. کار به پیمانکار واگذار و تمام دستورات اجرایی بسیار دقیق رعایت شد. ساعات محلولپاشی بهصورت دقیق تنظیم شد و با استفاده از تراکتور و کولهپشتی به محلولپاشی پرداختند. چندین درخت بلوط را هم برای نمونه با وسواس فراوانی محلولپاشی کردیم ولی نهتنها درختان هدف بلکه مناطقی که محلولپاشی شدند، هیچ واکنشی به محلول نداشته و نتوانسته روی پروانه تأثیری بگذارد. به همین دلیل هم پروژه را متوقف کرده و گزارشهای رسمی را به اداره کل منابع طبیعی استان فرستادیم.
بسیاری از کارشناسان ازجمله حشره شناسان، اکولوژیست و زیستبوم شناسان معتقدند که برای غلبه بر تکثیر و طغیان پروانه سفید باید ابتدا در یک تحقیق پژوهشی جامع علت طغیان و تکثیر پروانه سفید را یافته و سپس از راهکارهای بهینه خود طبیعت موسوم به راهکارهای بیولوژیک برای مقابله با این حشره استفاده کرد. آنچه مشخص است تا کنون و بر اساس آمارهای اداره کل منابع طبیعی حداقل ۷۰هزار هکتار از جنگلهای بلوط کهگیلویه و فارس درگیر طغیان این پروانه هستند که وضعیت ۳۰هزار هکتار بحرانی است. طبعاً هر راهکاری که با استفاده از تحقیق پژوهشی محققان به دست آید نیاز به ابزارهای مدرن و تعیین بودجه ملی برای نجات این جنگلها نیاز است.