تابناک ایلام ،امین دانیالی ::بی شک احیای سنت های متروک و فراموش شده دینی از بزرگترین دستاوردهای انقلاب اسلامی است.
اقامه نماز جمعه به عنوان تریبون عبادی سیاسی نظام هم از جمله این احیاگری ها است که در مواضع مختلف نقش خود را در جهت دهی آرمان و هدفهای انقلاب اسلامی نشان داده است.
علاوه بر آیه ۹ سوره مبارکه جمعه که مؤمنان را به نماز جمعه فرا می خواند، در روایات پیامبراکرم ص هم نسبت به نماز جمعه توصیه فراوان است، چنان که رسول خدا فرمودند: »هر گاه مؤمنی به سوی نماز جمعه حرکت کند، خداوند دلهر ه های روز قیامت را برای او کاهش داده و به سوی بهشت راهنمایی اش می کند.
(وسائل الشیعه، ج ۷ ،روایت ۹۳۹۰)
نمازهای جماعتی که در طول هفته و در نوبتهای مختلف اقامه می شود، در روز جمعه و در نماز جمعه تجمیع شده و نوعی تمرکز و قدرت اجتماعی را سبب می شود، علاوه بر این، بیان مسائل روز جامعه و جهان اسلام توسط خطیب جمعه، از نظر بیدارگری و بصیرت بخشی، برکات فراوان دارد.
ابراز تأسف از اینکه از ظرفیت سیاسی نماز جمعه برای طرح مسائل روز جهان اسلام در کشورهای اسلامی ، استفاده مناسب نمی شود. برای مثال از مسئله قدس و جنایاتی که به مردم فلسطین میشود، در تریبون نماز جمعه بسیاری از کشورها بویژه آنهایی که تحت سیطره وهابیت هستند، خبری نیست و سکوت محض است، در حالی که رخدادهای جاری در جهان اسلام باید در
نماز جمعه مطرح و سبب دغدغه مندی مردم شود و در ادامه به قدرتمندی دیپلماسی کشورها کمک کند.
تأکید اسلام بر بیان مسائل سیاسی و اجتماعی در نماز جمعه احکام و شرعیات را میتوان در نماز جماعت هم مطرح کرد، بنابراین در نماز جمعه باید در کنار بعد عبادی، بعد سیاسی هم لحاظ شود و فلسفه نماز جمعه از ابتدا همین بوده است، چنان که پیامبر اکرم (ص) خود پایه گذار آن بودند و نخستین نماز جمعه را در نخستین هفته ورود به مدینه اقامه کردند و در فاصله مسجد قبا تا مسجدالنبی مسیر حرکت پیامبر (ص) مسجدی به نام »جمعه« است که نخستین نماز جمعه اسلام در آن خوانده شد.
این موضوع نشان می دهد، رسول خداپس از تشکیل حکومت در مدینه، نخستین کارشان خواندن نماز جمعه بوده است.
پیش از انقلاب ، نماز جمعه از سنتهای متروک جامعه بود و برای مثال در مشهد مقدس آیت الله تبریزی از علما، نماز جمعه میخواند، اما با رویکرد صرفاً عبادی بود؛ اما پس از انقلاب اسلامی ، امام خمینی ره به تأسی از رسول خدا این سنت را احیا کردند و نخستین نماز جمعه به امامت مرحوم آیت الله طالقانی ۵ مردادد ماه ۱۳۵۸ اقامه شد.
این نقش در تثبیت انقلاب بویژه در دوران ترورها و مشکلات نظام و هم در دوران دفاع مقدس بسیار پررنگ بود و خطبه ها و سخنرانیهای نماز جمعه بویژه در تهران نقش ویژه ای در تثبیت و حفظ انقلاب داشت. این تأثیر در طول چهار دهه کم نظیر بوده است.
تأثیر نماز جمعه در آگاهی بخشی سیاسی اجتماعی به مردم و بصیرت دهی به آنان برای مواجهه با شرایط گوناگون، تاکید شده است اما متأسفانه در این بعد کم کار بوده ایم ، اگر آسیب های اجتماعی مانند طلاق ، اعتیاد، بزه کاری و... را در نماز جمعه مطرح کنیم، میتوان در مسیر رفع آنها حرکت کرد، زیرا یافتن راهکار رفع این چالشها صرفاً دستوری نیست و دولتها به تنهایی نمیتوانند از پس آن برآیند و باید مردم پای کار بیابند که بهترین جا برای جذب این همراهی، نماز جمعه و پررنگ کردن مسائل اجتماعی اخلاقی در خطبه هاست.
وقتی نماز جمعه توانست انقلاب و جبهه را اداره و مشکلات را برطرف کند، بیگمان در رفع مسائل اجتماعی نیز اثرگذار است که باید به این بُعد نگاه جدی داشت.
قاطعیت امام جمعه در پیگیری مشکلات مردم و عنوان از تریبون مهم نماز جمعه تا مدیران و مسئولان شهرها و استانها را متوجه مشکلات کند همیشه مورد توجه مردم قرار گرفته و از نکات مهم ارائه در نماز جمعه بوده است . حرف های تکراری مردم را دلسرد می کند .
عدم عنوان مسائل وگرفتاری های مردمی توسط ائمه جمعه و داشتن ملاحضات اداری نمیتواند اثرگذار باشد .
امام جمعه شهرستان آبدانان حجت السلام سوری در مصاحبه باتابناک آبدانان دراهمیت نمازجمعه ونقش آن درجامعه گفت: نمازجمعه به عنوان یک رسانه اثرگزار درکاهش آسیب های اجتماعی نقش منحصربه فردداردچرا که محتوای آن وخطبه های آن راه ورسم وسبک زندگی رابه مؤمنین آموزش می‌دهد وخطراتی که سرراه انسان دررسیدن به کمال وجودداردآنهاراگوشزد میکند و درواقع یک رسانه مذهبی واثرگزاراست وعلاوه برمسائل مذهبی، مطالب ومسائل سیاسی ومطالب روزرابیان ميکند وبصیرت افزایی میکندتاانسان گرفتارفتنه دشمن نشود وحیله ها نیرنگ دشمن رادراین رسانه جمعی می بیند و راه مقابله راهم درهمین رسانه باید دید.
حجت السلام سوری افزود : خطیب نماز جمعه با آگاهی کامل به مسائل روزو توجه به هنجارها وناهنجاریهای اجتماعی ،موانع سرراه جوانان درتولید،کارواشتغال را به مسئولان گوشزد می کند .
اگرچه نماز جمعه یک ساعت طول بکشد، اما قبل و بعد و حاشیه های آن ، برگزاری مسابقات فرهنگی واجتماعی درطول هفته و اهدا و تقدیر منتخبین در جذب و حضور مردم اثرگذار است.
نظام اسلامی از ابتدا بر این باور بود حتی اگر نماز جمعه واجب حتمی نباشد، خواندن آن افضل است، بویژه آنکه خطیب جمعه مردم را به تقوا توصیه کرده و در خطبه دوم، آنها را از امور جاری و مسائل اجتماعی آگاه می کند که این آگاهی بسیار اثربخش است./م
زمانی که دین حکومت کند و ملاک شایستگی و انتصابات، تظاهر به اخلاص در بندگی و حمایت از نظام دینی باشد، بواسطه نفوذ گسترده منافقان چیره دست، مفاسد و ظلمهای بیشمار بنام دین بر مردم تحمیل میشود. هیچ جامعه ای با نماز و عبادت که بنیاد انها بر دیدگاههای فردی است، اصلاح نخواهد شد. عبادات جمعی نفاق را گسترش میدهند و زمینه اقتدار فرازمینی افراد فرصت طلب را از طریق این مراسم فراهم میکند. بطور خاص نماز جمعه یک ابزار حکومتی است و دلیل تاکید بر حضور مردم در این مراسم، همین امر است و حکومت از این طریق، اهداف غیرالهی خود را بصورت تکلیف دینی بر مردم تحمیل میکند. عبادات جمعی با این تصور که رهبران دینی دلسوز و خیرخواه مردم و اطاعت از انها اطاعت از خداست، نیازی به تردید و تفکر نیست و اغلب افراد کم سواد که پایبند نمازها و دعاهای جمعی هستند، دیدگاه و اطلاعات خود را از مبلغین میگیرند.