چرا هواپیما نمی‌تواند بالای مکه پرواز کند؟ با دانستن این سوال میتوان متوجه شد که با وجود سفر زائران زیادی به این مکان، چرا مکه فرودگاه ندارد؟ مَکَّه، مقدس‌ترین شهر مسلمانان و زادگاه اسلام و پیامبر اکرم (ص)، واقع در شبه جزیره عربستان. بَکَّه، بلدالحرام، بلدالامین و امّ‌القری از نام‌های دیگر آن است. در این مطلب علاوه بر معرفی این شهر به علت پرواز نکردن هواپیما بالای مکه میپردازیم.
فاصله فرودگاه جده تا مرکز شهر مکه تقریبا ۱۰۰ کیلومتر است. در ترافیک عادی، مسافرانی که وارد فرودگاه جده می‌شوند، حدود یک ساعت و نیم برای رسیدن به مکه زمان نیاز دارند. از آنجایی که شهر مکه به یکی از جهانی‌ترین و متنوع‌ترین شهر‌ها در جهان اسلام است. سالیانه بیش از ۱۳ میلیون مسلمان برای زیارت حج به مکه می‌روند و این مساله نیاز به احداث یک فرودگاه مستقل در شهر مکه را بیش از پیش نمایان می‌کند.
معرفی شهر مکه
مکه به سبب وجود کعبه در آن، قبله‌گاه مسلمانان است و سالانه میلیون‌ها مسلمان برای ادای مناسک حج و زیارت اماکن مقدس مکه، به این شهر مسافرت می‌کنند. مسجدالحرام، عرفات، مشعر الحرام و سرزمین منا برخی از مهمترین اماکن مقدس و مذهبی این شهر است. مهمترین شهر و مقدس‌ترین منطقه حجاز، شهر مکه است. این شهر در فاصله هشتاد کیلومتری شرق دریای سرخ، در طول ۴۰ درجه و ۹ دقیقه و عرض ۳۱ درجه و ۲۸ دقیقه خط استوا قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا ۳۳۰ متر است.
دلایل عدم پرواز هواپیما بالای مکه
فرودگاه مکه و اینکه چرا مکه فرودگاه ندارد، با توجه به اینکه این شهر هر ساله میزبان خیل عظیمی از زائران است. شاید برای بسیاری از مسافران و زائرین این یک سوال اساسی و بسیار مهم باشد. چرا که حمل و نقل و رفت و آمد برای افراد مختلف در صورتی که فرودگاه در شهر مکه باشد به مراتب آسان‌تر است. این یک نمونه از اهمیت وجود فرودگاه در مکه می‌باشد. با این حال تا کنون اقدامی در جهت ساخت فرودگاه صورت نگرفته است. در این مطلب به بررسی علل، عوامل و چرایی نبود فرودگاه در مکه میپردازیم.
چرا مکه فرودگاه ندارد؟
اینکه چرا مکه فرودگاه ندارد شاید سوال بسیاری از زائران و مسلمانان جهان باشد. لازم به ذکر است دلیل دقیق آن مشخص نیست و دلایلی که برای سوال چرا هواپیما نمی‌تواند بالای مکه پرواز کند؟ مطرح میشود، بیشتر مربوط به حدس و گمان است. میتوان هر کدام از این دلایل را به صورت مفصل و دقیقتر بررسی کرد. در ادامه دلایل معروفی که تاکنون شنیده شده است را آورده ایم؟
آرامش زائران
یکی از دلایلی که برای عدم پرواز هواپیما در آسمان مطرح میشود، سروصدای زیاد آن است. با توجه به اینکه این شهر میزبان اقامت زائران زیادی است، فراهم کردن آرامش آنان اهمیت دارد. پرواز‌های متعدد در این منطقه کوهستانی احتمالا صداهای ناخوشایندی را به وجود می‌آورد. ممکن است یکی از پاسخ‌های این سوال که چرا هواپیما نمی‌تواند بالای مکه پرواز کند؟ همین مورد باشد.
اهمیت مذهبی
هواپیما‌های مسافربری نمی‌توانند بر فراز شهر مقدس مکه پرواز کنند. این مکان مقدس می‌تواند منظره هوایی بسیار جذابی برای سفر هوایی باشد به ویژه اگر به عنوان مثال هواپیما از شرق یا پایتخت عربستان سعودی یعنی ریاض به جده سفر کند.
چه بخواهند و چه نخواهند، شرکت‌های هواپیمایی از ورود به فضای آسمان مکه و به ویژه پرواز بر فراز کعبه مقدس، منع شده اند. یکی از دلایل این موضوع ممکن است دلایل مذهبی باشد؛ چرا که ورود غیرمسلمان‌ها به مکه و مسجد الحرام ممنوع است.
بار‌های مغناطیسی
شاید برای شما عجیب باشد که چرا هیچ پرنده‌ای بر فراز مکه پرواز نمی‌کند و ذهنتان درگیر پاسخی منطقی برای این سوال باشد. بسیاری از نظریه‌ها و شواهد حاکی از این مساله می‌باشد که شهر مکه و به طور دقیقتر خانه کعبه، دقیقا در مرکز کره زمین واقع است و بار‌های مغناطیسی موجود در ابر‌های پیرامون شهر مکه و خانه کعبه، پرواز پرندگان و هواپیما‌ها بر فرار مکه و کعبه را غیر ممکن می‌سازد.
شاید بخش اول این نظریه که خانه کعبه و شهر مکه در مرکز کره زمین قرار دارد و دارای یک میدان مغناطیسی قوی می‌باشد، درست باشد و علت عدم پرواز پرندگان در بالای کعبه همین باشد، اما آیا این میدان مغناطیسی به اندازه‌ای قوی است که مانع پرواز هواپیما‌ها بر فراز مکه نیز بشود؟ نکته مهم اینجاست که اگر در ابر‌های پیرامون کعبه، یک میدان مغناطیسی قوی وجود داشته باشد که سبب اختلال در سیستم‌های رادار یک هواپیما گردد، چرا در بخشی از شهر مکه که هواپیما‌ها نیازی به عبور از بالای کعبه نداشته باشند، یک فرودگاه احداث نشده است؟ و چرا زائران مجبورند با هواپیما به فرودگاه جده و از آنجا با اتوبوس به سمت مکه حر کت کنند؟ برای تحلیل این موضوع و دانستن دلیل اصلی پرواز نکردن هواپیما بالای مکه، ادامه مطلب را بخوانید.
همه می‌دانند که شهر مکه در منطقه‌ای کاملا کوهستانی واقع و از همه جهات به جز یک سمت، توسط کوه‌های سر به فلک کشیده حجاز احاطه است. فاصله بین کوه‌های حجاز و دریای سرخ بیش از ۶۰ کیلومتر است و مکه در وسط میان این دو قرار دارد؛ بنابراین توپوگرافی منطقه مانع از ساخت فرودگاه در شهر میشود.
کوه‌های مکه، دلیل اصلی؟
به گفته یکی از مقامات سعودی، دلیل اصلی عدم وجود فرودگاه در مکه، میدان‌های مغناطیسی پیرامون کعبه نیست. کوهستانی بودن شهر مکه و فضای هوایی محدود آن برای اوج گیری هواپیما بر فراز شهر، دلیل اصلی آن می‌باشد. در این شرایط و به دلیل پرواز‌های پر شمار به سمت مکه در شبانه روز، احتمال افزایش ترافیک هوایی و بروز سوانح هوایی بر فراز منطقه کوهستانی مکه بسیار افزایش می‌یابد و این وضعیت ممکن است برای جان زائران تهدیدی جدی به شمار رود.
تصویربرداری از داخل کعبه ممنوع است
خانه خدا تنها در دو مناسبت در سال، چون ماه شعبان و پیش از موسم حج باز میشود تا طی یک مراسم رسمی با آب زمزم و گلاب ناب کاشان شستشو داده شود یا در برخی از مناسبت‌های رسمی دیگر که پادشاهان، سفیران، وزیران و رؤسای کشور‌های مختلف می‌آیند، این در برای آن‌ها باز میشود. طی این مراسم رسمی و یا زمان ترمیم و بازسازی خانه خدا تعدادی عکس از داخل آن گرفته شده است. آنچه از تصاویر بر می‌آید این است که کعبه از داخل چندان چراغانی نیست و برق کشی نشده است. در دیوار‌های داخلی آن ۱۵ فانوس قدیمی آویزان است. فضای داخل کعبه تنها گنجایش نماز خواندن ۵۰ تا ۶۰ نفر را دارد.
قانون منع عکاسی از خانه خدا
تولیت خانه خدا نیز اجازه تصویربرداری و عکس گرفتن از خانه خدا را نمی‌دهد. این موضوع اگر چه نه از نظر شرعی و نه دینی مانعی ندارد، اما اعتقاد به حفظ ارزش و قداست خانه خدا هر گونه تصویربرداری از آن را غیر مجاز اعلام کرده است. با این حال وزارت حج عربستان هرساله با صدور قانونی ممنوعیت تصویربرداری از داخل حرمین شریفین و صحن آن‌ها را اعلام می‌کند و از شرکت‌های دارای مجوز این وزارتخانه می‌خواهد تا زائران خانه خدا را نسبت به ممنوعیت فیلمبرداری، تصویربرداری و عکاسی با هر وسیله‌ای آگاه کنند.
طی قانون این وزارتخانه آمده است: ممانعت از فیلمبرداری، تصویربرداری و عکاسی از حرمین شریفین و صحن آن‌ها با وسایل مختلف به منظور حفظ قداست این اماکن مقدس است و با این کار سعی میشود جو عبادی و بندگی پروردگار برای کسانی که به زیارت خانه خدا و مسجدالنبی آمده‌اند، فراهم شود. تصویربرداری از داخل حرم شریف منجر به تشویق، ازدحام و نگرانی میشود.
در ادامه این قانون آمده است: روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و رسانه‌های گروهی وظیفه دارند تا حجاج را آگاه کنند و با نصب پوستر و توزیع بروشور‌هایی در اماکن اسکان زائران، آن‌ها را نسبت به این امر اقدام کنند.
علت نامگذاری مکه
در منابع تاریخی و روایی، برای نامگذاری این شهر به «مکه» دلایلی ذکر شده است که برخی از مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- مکّه، ترکیبی از مک (به معنای بیت) و رب بوده و مکه یعنی، بیت الرب یا بیت الله.
- مکه، ترکیب از مک (به معنای واحه و وادی) و رب بوده و مکه یعنی وادی رب.
- مکه در اصل، مکرابا که از کلمه مقرب گرفته شده و این مکان به معنای مکانی است که به خداوند تقرب ایجاد میشود.
- مکه از ریشه مکک (به معنای هلاک شدن و کم شدن) مشتق شده و مکه یعنی مکانی که هر ستمگری نظر سوئی به آن شهر داشته باشد سرنوشتی جز هلاک و نابودی نخواهد داشت.
- مکه از ماده «مک (به معنای «جذب») مشتق شده که این بدان جهت است که مردم از هر دیار به آن سرزمین جذب می‌شوند. حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) خطاب به خداوند: «و، چون ابراهیم گفت: «پروردگارا، این [سرزمین] را شهری امن گردان، و مردمش را- هر کس از آنان که به خدا و روز بازپسین ایمان بیاورد- از فرآورده‌ها روزی بخش»، فرمود: «و [لی]هر کس کفر بورزد، اندکی برخوردارش میکنم، سپس او را با خواری به سوی عذاب آتش [دوزخ] میکشانم، و چه بد سرانجامی است.» قرآن کریم، سوره بقره، آیه۱۲۶
رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):
«چه شهر پاکی هستی تو و چقدر دوست داشتنی برای من. اگر قوم من، مرا از این شهر بیرون نکرده بود، جز در تو سکونت نمی‌کردم.»
مستدرک الوسائل، ج۲، ص۲۲۸
اسامی دیگر
شهر مکه در طول تاریخ، به نام‌های گوناگونی معروف بوده است. برخی از این نام‌ها در قرآن نیز ذکر شده است.
- بکّه: «إنَّ اوّلَ بَیتٍ وُضِعَ لِلناسِ لَلَّذی بِبَکّةَ مُبارَکاً و هُدی لِلعالَمینَ»
- البلد الامین: «وَ التّینِ وَ الزّیتونِ وَ طورِ سینینَ وَ هذا البَلَدِ الأمینَ»
- امّ القری: «لِتُنذِرَ اُمَّ القُری وَ مَن حَولَها»
- البلد الحرام، همچنین: العَروض، السَّیل، مُخرَج صِدق، أمّ رُحم، أمّ صبح، البلد، حرم الله تعالی، فادان، الناسه، الباسّه، طیبه، حاطِمه، بَیتُ العَتیق، القادسیه.
/ح
کاش قسمت ما هم میشود