رشت - ایرنا - ادامه ساخت سد شفارود واقع در شهرستان رضوانشهر با رعایت مولفه های زیست محیطی، می تواند پایانی بر ابهامات طرفداران جنگل های هیرکانی و آغازی نویدبخش برای تامین آب شرب و کشاورزی ساکنان شهرستان های غرب استان گیلان باشد.
سد شفارود در منطقه پونل و در جنوب غربی شهر رضوانشهر در استان گیلان بر روی رودخانه شفارود درحال ساخت است که مطالعات آن قبل از پیروزی انقلاب اسلامی انجام و در دهه 60 با بازنگری در این مطالعات ، عملیات اجرایی آن در سال 1369 آغاز شده است.
رودخانه شفارود با آورد متوسط 174 میلیون متر مکعب در سال یکی از منابع آب موجود در غرب استان است که کارشناسان ساخت سد مخزنی شفارود را برای تأمین آب شرب سالم و مطمئن ساکنان منطقه ضروری و حیاتی می دانند.
از آغاز شروع ساخت این سد با چالش های زیادی مواجه شده و پیشرفت فیزیکی قابل قبولی ندارد و اختلاف نظر بین طرفداران محیط زیست و مجریان ساخت سد شفارود ، ادامه ساخت آن را به درازا کشانده است.
با روی کار آمدن دولت یازدهم مخالفت ها با ساخت این سد از سوی گروه ها و کارشناسان زیست محیطی و طرفداران جنگل های شمال (هیرکانی) شکلی علنی تر به خود گرفت و به موضوعی رسانه ای تبدیل شده است.
جنگل های واقع در نیمرخ شمالی رشته کوه البرز که در پهنه ای به طول 800 کیلومتر و به عرض 20 تا 70 کیلومتر، از آستارا در شمال استان گیلان تا گُلی داغ در شرق استان گلستان امتداد دارد، اغلب به نام جنگل های شمال شناخته می شود ولی نام اصلی و علمی آن، جنگل های هیرکانی است.
درختان هیرکانی شمال کشور گونه منحصر به فردی از طبیعت جنگلی گیلان است که سوم دی ماه سال 1387 به شماره 19 و با عنوان جنگل های هیرکانی حوزه 14 قلعه رودخان و حوزه 15 ماسوله در فهرست آثار طبیعی کشور به ثبت رسید.
کارشناسان وزارت نیرو و شرکت آب منطقه ای گیلان ساخت این سد را به دلیل تامین آب شرب شهرهای غرب استان ضروری می دانند اما در مقابل آن، گروه های زیست محیطی و برخی کارشناسان از ساخت این سد به عنوان یک فاجعه برای جنگل های هیرکانی یاد می کنند و با ادامه ساخت چنین سدی مخالفت می ورزند.
مسئولان ارشد اجرایی استان گیلان نیز با تائید نقش تخریبی آن برای محیط زیست، اما می گویند اجرایی شدن بخشی از این سد و صرف هزینه هایی زیاد در اجرای آن، ساخت سد را توجیه می کند و چاره ای جز ادامه ساخت آن نیست.
برخلاف کسانی که در منازعات رسانه ای، ساخت این سد را منتفی وانمود می کنند ولی در استان با توجه به ابلاغیه معاون اول رئیس جمهوری در ادامه و تکمیل آن توافق وجود دارد.
هرچند کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست داشتن ارزیابی زیست محیطی را برای این سد ضروری می دانند اما مسئولان شرکت آب منطقه ای گیلان معتقدند که در اجرای این سد، ارزیابی زیست محیطی مطرح نیست.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: ادامه ساخت این سد تاکنون براساس توافق بین سازمان محیط زیست ، منابع طبیعی و وزارت نیرو انجام شده است.
داود زارع افزود: ساخت سد شفارود در دولت های قبلی فاقد مصوبه زیست محیطی بود ولی در دولت فعلی بر ارزیابی زیست محیطی آن تاکید می شود.
رئیس اداره محیط انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان گیلان نیز گفت: با توجه به ابلاغیه معاون اول رئیس جمهوری مبنی بر کاهش ارتفاع سد و در صورت ارائه گزینه ارزیابی زیست محیطی، با ساخت آن از سوی کارشناسان این سازمان موافقت خواهد شد.
بلال دیان افزود: با کاهش ارتفاع سد، تخریب جنگل های آن از 319 هکتار به 93 هکتار کاهش می یابد.
وی اظهار داشت: به دلیل نداشتن ارزیابی زیست محیطی، روند ساخت این سد از سال 1383 تاکنون با افت و خیزهای مختلفی رو به رو شده است.
وی تصریح کرد: ساخت این سد، طرحی ملی بشمار می رود و ابتدا باید گزارش تقلیل اثرهای آن در کارگروه ماده دو آیین نامه ارزیابی زیست محیطی استانی، بررسی و جمع بندی نظرات کارشناسی برای تصمیم گیری نهایی به کشور ارسال شود .
مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه ای گیلان نیز در این باره به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: تمام مستندات ارزیابی زیست محیطی این سد به محیط زیست استان و کشور تحویل و از سال 1388سازمان حفاظت محیط زیست، اجرای آن را به آب منطقه ای ابلاغ کرده و فرایند قطع درختان نیز طی شده است.
سیف الله آقابیگی افزود: در سال 1393 بار دیگر سازمان حفاظت محیط زیست درخواست گزارش ارزیابی زیست محیطی کرد که با آن موافقت نشد و به همین دلیل، حکمیت آن به معاون اول رئیس جمهوری سپرده شد و از سوی وی نیز ابلاغیه ای مبنی بر اصلاح ساخت مانند تغییر در ارتفاع سد ابلاغ شد که برغم ادعای کارشناسان محیط زیست، در این ابلاغیه به ارزیابی زیست محیطی هیچ اشاره نشده است.
وی یادآور شد: براساس ابلاغیه معاون اول رئیس جمهوری، اصلاح در اجرای طرح با کاهش ارتفاع سد تا 20متر انجام شده ولی برداشت سازمان حفاظت محیط زیست این است که باید مجدد ارزیابی زیست محیطی صورت گیرد.
مدیرعامل آب منطقه ای گیلان پیشرفت فیزیکی سدشفارود را تاکنون 27 و نیم درصد اعلام کرد و افزود: مطالعات این سد در سال 1353در رژیم گذشته صورت گرفت و در دهه 60 نیز با بازنگری آن، این طرح در سال 1369ردیف اجرایی گرفت.
وی فرایند تامین منابع مالی (فاینانس) را موجب طولانی شدن زمان اجرایی این سد دانست و گفت: اکنون کل اعتبارات مالی ساخت این سد به مبلغ 600 میلیارد تومان از محل منابع فاینانس خارجی تامین شده و در مدت زمانی حداکثر دو و نیم سال آینده، ساخت آن به پایان می رسد.
وی یادآور شد: با کاهش ارتفاع سد، تخریب جنگل های آن به 93 هکتار کاهش می یابد که به ازای هر درخت، پنج و سه دهم برابر یعنی مساحتی حدود 500 هکتار برای احیاء و جایگزینی جنگل های در محدوده سد شفارود برنامه ریزی شده است.
آقابیگی با ضروری دانستن اجرای ساخت این سد تاکید کرد: این سد برای تامین آب شرب به میزان 23میلیون مترمکعب شهرستان های رضوانشهر ، ماسال و تالش در غرب گیلان برای جمعیتی حدود 210هزار نفر در یک افق 50 ساله ، ساخته می شود.
وی همچنین تامین 12 میلیون متر مکعب در سال مربوط به آب صنعتی (صنایع چوکا) ، تولید انرژی برق آبی (دو واحد نیروگاهی هرکدام به توان 8.3 مگاوات ساعت) ، کنترل سیلاب های فصلی، توسعه آبزی پروری و تامین افزون بر 83 درصد آب مخزن سد شفارود برای مصارف آب کشاورزی را از دیگر کارکردهای این سد عنوان کرد.
سد شفارود در شش کیلومتری جنوب غربی شهرستان رضوانشهر و 65 کیلومتری غرب شهر رشت بر روی رودخانه شفارود درحال ساخت است.