همه هواپیماهای تشریفات ایران/ زئیس جمهور با چه هواپیماهایی سفر می کنند/ هواپیمایی که احمدی نژاد ابتدا سوار نشد، ولی بعد خوب سوار شد/ هواپیمایی با سیفون طلا، ویژه شاه مخلوع

EP-AJA (Airbus A340-313X)I
این هواپیما که به سفارش Air Canada و با شماره سریال 257 ساخته شد، اولین پرواز خود را در تاریخ 1999/1/28 انجام داد. سه سال بعد Air Jamaica آن را به خدمت گرفت و به مدت شش و نیم سال برای این شرکت پرواز کرد. چهار سال نیز برای Turkish Airlines پرواز کرد و سپس به AirBlue پاکستان منتقل شد.
در 2015/09/12 (مطابق با 21 شهریور 1394) شرکت معراج این هواپیما را جهت انجام پروازهای تشریفاتی سران کشور از طریق Asian Express Airline خریداری کرده و با رجیستر EY-680 وارد کشور کرد و بلافاصله ضمن تغییر رنگ، رجیستر آن را نیز به EP-AJA تغییر داد. 

این هواپیما توسط شرکت canoga capital corp به صورت VIP درآمده و مجهز به تلفن ماهواره‌ای، صفحه نمایش، Visio System و WiFi می‌باشد. چیدمان صندلی‌های آن بصورت F12 C36 Y127 بوده و دارای یک فضای VIP می‌باشد. 

EP-AGA (Boeing B737-286)I
این بوئینگ 737 به سفارش دولت وقت ایران با سریال 21317 ساخته شد و در 1977/2/25 اولین پرواز خود را انجام داد. دارای تجهیزات مدرن و VIP است و با وجود سن زیاد، بدلیل سیکل پرواز پائینی که دارد همچنان قابلیت پرواز را دارد و به علت زمینگیری پرنده‌های هم‌نوع خود و استفاده از قطعات آنها به نظر می‌رسد امکان سرویس‌دهی به آن نیز وجود داشته باشد. اجازه پرواز به آسمان اتحادیه اروپا را همچنان دارد.
به تازگی پس از انجام چک، رنگ‌آمیزی جدیدی روی این هواپیما صورت گرفته است.

EP-AGB (Airbus A321-231)I
این ایرباس 321 پرحاشیه به سفارش Monarch Airlines و با شماره سریال 1202 ساخته شد. اولین پرواز خود را در تاریخ 2000/04/07 انجام داد. در سال 2003 توسط Livingston ایتالیا خریداری شده و مدت کوتاهی نیز برای این شرکت هواپیمایی پرواز می‌کرد. این مطالب از وبلاگ طیاره کپی شده است.

با بروز مشکلاتی در هواپیماهای تشریفاتی مسئولان کشور، فوریت خرید هواپیمای تشریفاتی به وسیله هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران در دستور کار قرار گرفت و در آذرماه سال 1381 قراردادی برای خرید این هواپیما امضا شد. این هواپیما به قیمت حدود 39 میلیون دلار خریداری شد و قراردادی نیز با شرکت فرانسوی سوژرما با هزینه حدود 20 میلیون دلار جهت تغییر دکوراسیون آن و ایجاد امکانات زیادی مانند سالن کنفرانس و ارتباط اینترنتی و ماهواره‌ای منعقد شد.

بر همین اساس، قرار بود هواپیمای اختصاصی دولت ایران در آذرماه سال 83 به ایران‌ایر تحویل شود که طرف فرانسوی به دلیل ترس از اعمال فشار آمریکا و عنوان کردن تحریم، از تحویل این هواپیما به ایران جلوگیری کرد. به دنبال کارشکنی در تحویل هواپیما، مسئولان حقوقی ایران‌ایر علیه آنها در دادگاه فرانسه شکایت کردند که این دادگاه با صدور حکمی اعلام کرد شرکت سوژرما باید هواپیمای تشریفاتی دولت ایران که بابت آن تاکنون حدود 60 میلیون دلار پرداخت کرده بود را تحویل دهد. همچنین این شرکت به دلیل تاخیر 10 ماهه در تحویل هواپیمای تشریفاتی دولت ایران باید سود پول مربوط به خرید این هواپیما را به طرف ایرانی پرداخت کند.

پیگیری‌های دولت خاتمی موجب شد تا این هواپیما با فراز و نشیب‌های فراوان، بالاخره در دوم آذر 1384 (2005/11/23) و در ابتدای دولت محمود احمدی‌نژاد به ایران تحویل داده شود.

حاشیه‌های این هواپیما با ورود به ایران، وارد فاز جدیدی شد و مسئولان دولت نهم که با شعار ساده‌زیستی بر سر کار آمده بودند مدعی شدند که حداكثر 6 ساعت پرواز مستمر، آن قدر سخت نيست كه نياز به اين همه تشريفات داشته باشد و احمدی‌نژاد هرگز از این هواپیما استفاده نخواهد كرد و قرار است این هواپیما فروخته شده یا از آن استفاده تجاری شود. هرچند این شعار به سرعت فراموش شده و هم احمدی‌نژاد و هم سایر مقامات کشور از این هواپیما در سفرهای خود استفاده کردند.

EP-AJC (Airbus A320-232)I
این ایرباس 320 با شماره سریال 530 ساخته شد و اولین پرواز خود را در تاریخ 1995/2/28 انجام داد. در تاریخ 2005/2/18، توسط شرکت ماهان با رجیستر EP-MHK خریداری شد. چهار سال بعد در 2009/1/21 با رجیستر EP-IEA به ایران‌ایر منتقل شد و نهایتا در 2010/7/1 به عنوان هواپیمای تشریفاتی دولت ایران انتخاب و با رجیستر EP-AJC به ناوگان شرکت هواپیمایی معراج ملحق شد.

EP-AJE (Boeing B707-386C)I
این بوئینگ ۷۰۷ با نام شاهین، متعلق به نیروی هوایی شاهنشاهی ایران بود که محمدرضا شاه پهلوی و فرح پهلوی از آن برای سفرهای داخلی و خارجی استفاده می‌کردند. رنگ این هواپیما آبی و داخل آن به شکل مجللی تزئین شده بود. این هواپیما در زمان خود به واسطه تزئینات داخلی به کار رفته، یکی از گرانقیمت‌ترین پرنده‌های ساخت بشر محسوب ‌می‌شد. این هواپیما ۳۰۰ میلیون تومان تجهیزات اضافه و دارای ۱۵ میلیون تومان اشیا زینتی طلایی و مجهز به سیستم ارتباطی تلفن و تلکس به ارزش ۴۰ میلیون تومان بود؛ به طوری که شاه از داخل هواپیما می‌توانست با هر منطقه از جهان تماس تلفنی برقرار نماید. همچنین بار مشروب داخل اتاق ناهارخوری هواپیما نیز از جمله گران‌ترین بارهای مشروب بود که با چوب‌های بسیار مرغوب و گران مشبک‌کاری شده و ظروف داخل آن از طلا و نقره بود. اين هواپيما 6 توالت دارد که 5 توالت در قسمت عقب متعلق به همراهان و يکی که حتی سیفون آن نیز طلا بود به شاه و همسرش تعلق داشت. در سالن ناهارخوری هواپيما يک ميز 40 تکه وجود داشت که 6 هزار ساعت منبت‌کاری شده، و ارزش آن ميليون‌ها تومان بود. اتاق خواب آن رويايی و ديدنی است و می‌توان آن را يک موزه کوچک دانست. در این هواپیما تمام دستگیره‌های درهای ورودی و داخلی و تمام وسائل روشویی و شیرهای آب سرد و گرم حمام از طلا بود. در کل می‌توان گفت قصری که در داخل بوئينگ بنا شده قيمت هواپيما را در آن زمان تا 800 ميليون تومان بالا برده بود. از اين قصر طلايی پرنده، همواره 20 دژبان نگهداری می‌کردند و ورود به آن مستلزم داشتن کارت مخصوص بود. در ضمن معرف پروازی اين هواپيما "Blue Flight 1" بوده است. این پرنده بر خلاف تمامی هواپیماهای ایرانی به رنگ آبی تیره بسیار مرغوب و همچنین نقره‌ای بسیار درخشان در زیر بدنه رنگ‌آمیزی شد، که البته بعدها کلیه این رنگ‌آمیزی‌ها پاک شد. همچنین خلبان اصلی آن در سال‌های اولیه فردی آمریکایی به نام «بلو منستین» و سپس سرهنگ بهزاد معزی بود.

محمدرضا پهلوی در ۲۶ دی ۱۳۵۷ با این هواپیما از کشور خارج شد. بعد از فرار شاه به مصر در اسفند ماه، کاپیتان معزی و بخشی از کارکنان و خدمه شخصی شاه با همین هواپیما، به تهران بازگشتند. در بازگشت این پرنده به ایران اخبار متفاوتی وجود دارد؛ معزی و خدمه ادعا می‌کردند به تصمیم خود و با نارضایتی شاه ایران، این هواپیما را بر گردانده‌اند، اما این مسئله با توجه به قرابت و دوستی انورسادات با شاه و بدون اجازه فرودگاه قاهره بسیار بعید به نظر می‌رسد. همچنین این پرنده رسما متعلق به نیروی هوایی ارتش بود و شاه ایران بعد از برکنار شدن مطابق قوانین بین‌المللی حق استفاده از آن را نداشت و نگهداری آن کمکی به وی نمی‌کرد.

شاهین با ورود به ایران به پارکینگ برده شد و بعد از تخلیه لوازم گران‌قیمت آن مدت‌ها در گوشه‌ای از مهرآباد زمین‌گیر بود؛ طبق گزارشات در طول جنگ هم چند مأموریت نظامی توسط آن انجام شده بود. رجیستر هواپیمای شاهین در سال 1986 به EP-NHY تغییر کرد و رنگ‌آمیزی اولیه آن هم عوض شد و کلیه مسئولیت آن به ایران‌ایر واگذار شد تا سال 1999 که در پی بازنشستگی ناوگان 707 ایران‌ایر، این شرکت این پرنده را به نیروی هوایی بازگرداند و مجددا رجیستر 1001 روی آن نقش بست. شروع پروازهای این پرنده را باید از ابتدای هزاره سوم یعنی سال 2002 دانست که این پرنده به طور گسترده به آسمان کشورهای دنیا بال گشود. این پرنده در بین علاقمندان 707 در جهان بسیار شناخته‌شده می‌باشد و در هر سفر ریاست جمهوری عکاسان علاقه زیادی به تصویربرداری از این جت تاریخی دارند.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ این هواپیما به ۱۰۰۱ تغییر نام داد و در شرکت هواپیمایی معراج به پرواز ادامه می‌دهد. این هواپیما ترابری مقامات رده‌بالای حکومت ایران من‌جمله رئیس‌جمهور را عهده‌دار است و تعمیر و نگهداری آن بر عهده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.

EP-AJD (Boeing B707-3J9C)I
این بویینگ 707 در اصل یک هواپیمای سوخت‌رسان بود که تغییر وضعیت داده و به عنوان یک هواپیمای تشریفات توسط مقامات کشور مورد استفاده قرار می‌گرفت.
این هواپیما همانند 1001 برای سفرهای سران کشور استفاده می‌گرفت و تعمیر و نگهداری آن بر عهده نیروی هوایی ارتش است.

EP-TFA (Falcon 50EX)I
این فالکون 50 در سال 1982 و با شماره سریال 102 ساخته شد. در ابتدا YI-ALC نام داشت و متعلق به دولت عراق بود. پس از اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به عراق، دولت این کشور برای در امان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود، تعدادی از آنها از جمله این هواپیما را به ایران فرستاد. در ایران رجیستر هواپیما به 9012-5 تبدیل شد و به خدمت نیروی هوایی درآمد. در سال 2002 رجیستر آن به EP-TFA تغییر کرد و از آن به عنوان هواپیمای تشریفاتی دولت استفاده شد.

EP-TFI (Falcon 50EX)I
این فالکون 50 در سال 1982 و با شماره سریال 120 ساخته شد. در ابتدا YI-ALE نام داشت و متعلق به دولت عراق بود. پس از اشغال کویت توسط عراق و حمله آمریکا و متحدینش به عراق، دولت این کشور برای در امان ماندن هواپیماهای نظامی و غیرنظامی خود، تعدادی از آنها از جمله این هواپیما را به ایران فرستاد. در ایران رجیستر هواپیما به 9011-5 تبدیل شد و به خدمت نیروی هوایی درآمد. در سال 2000 رجیستر آن به EP-TFI تغییر کرد و از آن تاریخ تاکنون به عنوان هواپیمای VIP دولت استفاده می‌شود.

هواپیماهای تشریفاتی بازنشسته ایران

EP-PLN (Boeing B727-100)I
این بوئینگ 727 با سریال 18363 در تاریخ 1964/3/18 به سفارش شرکت Lufthansa ساخته شد و D-ABIF نام گرفت و 11 سال در اختیار این شرکت بود در سال 1975 شرکت بوئینگ این پرنده را خریداری کرد و به نام N16768 ثبت کرد. مدت کوتاهی هم در اختیار OMNI INT JET بود. در سال 1976 دولت ایران این پرنده را خریداری کرد و به EP-SHP آن را ثبت کرد و با معرفه پروازی میترا در اختیار خود قرار داد. شایعاتی مبنی بر اختصاص این جت به خواهر شاه وجود دارد که کذب محض است و استفاده‌های این شخص از این پرنده بندرت و موردی بوده است. این پرنده در سال 1982 به ایران‌ایر واگذار شد و نام آن در آن تاریخ به EP-PLN یا همان فلسطین تغییر کرد، اما ناوگان تشریفاتی دولت در سال 1990 آن را باز پس گرفت. این پرنده در سال 1990 در مالت دیده شد و بعد از مدت‌ها غیبت در سال 1994 در ایتالیا مجددا دیده شد و طبق گزارش‌ها 3 سال بعد برای همیشه زمینگیر شد و هم‌اینک در گورستان هوایی تهران در حال اوراق شدن است.

EP-GDS (Boeing B727-100)I
این بوئینگ 727 در سال 1967 به سفارش ایر نیپون ایرویز با شماره سریال 19557 ساخته شد و به ثبت JA8321 رسید. 5 سال بعد به رجیستر N329K تغییر کرد و در اختیار شرکت FORD درآمد. در سال 1974 دولت ایران این پرنده را خریداری و به مناسبت نام شاه ایران، این پرنده را EP-MRP نام‌گذاری کرد. معرفه پروازی این جت، شهباز بود و مجهز به دستگاه کوچک اختلال فرکانس. با وقوع انقلاب در سال 1979 نیروی هوایی این پرنده را در اختیار گرفت و به نام 1002 ثبت کرد، اما به علت عدم توانایی تعمیرات آن در سال 1982 این پرنده را به ایران‌ایر سپرد. در همان سال نام EP-GDS مخفف نام قدس بر روی آن نوشته شد. در سال 1991 و با پایان جنگ، دولت به جهت سفرهای خارجی خود این پرنده را بازپس گرفت و تا سال 1998 مداوم از آن استفاده کرد. در همان سال زمینگیر و برای همیشه از دور خارج شد.