به گزارش مهر، توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر کشوری وابستگی مستقیم و غیر قابل انکاری با چگونگی بهره مندی و بهره وری از پتانسیل عظیم ذخایر ارزشمند منابع طبیعی آن کشور دارد که در این میان با ارزش ترین منابع طبیعی همان منابع طبیعی تجدید شونده است و جنگل‌ها از جمله مهمترین ثروتهای طبیعی ایران هستند که هم اکنون با وسعتی به مراتب کمتر از چند دهه گذشته در کل کشور وجود دارند.
در استان همدان ۳۵ هزار و ۱۲۶ هکتار جنگل طبیعی وجود دارد که از این وسعت ۲۲ هزار و ۱۵۴ هکتار جنگل معادل ۶۵ درصد کل جنگلهای استان در شهرستان نهاوند واقع شده است.
از مجموع ۲۲ هزار و ۱۵۴ هکتار جنگل طبیعی که در شهرستان نهاوند وجود دارد بیش از ۴۰۰ هکتار آن به مناطق مختلفی همچون گیان، زرین باغ و سیاهدره به درختان بلوط تعلق دارد.
شهرستان نهاوند که به علت داشتن آب و هوای معتدل، خاک حاصلخیز و منابع مختلف آبهای سطحی و زیر زمینی به شهر سرابهای خروشان در کشور معروف شده بزرگترین جنگل های طبیعی استان همدان را در خود جای داده و از مجموع ۲۲ هزار و ۱۵۴ هکتار جنگل طبیعی که در شهرستان نهاوند وجود دارد بیش از ۴۰۰ هکتار آن به مناطق مختلفی همچون گیان، زرین باغ و سیاهدره به درختان بلوط تعلق دارد.
اما متاسفانه بلوط گرین و بلوط نهاوند را این روزها بیمار گونه می بینیم درختان بلوط در حال نابودی و خداحافظی از دامن سبز طبیعت هستند.
چوبخوار
وجود گونه های بلوط در منطقه گرو نهاوند اثبات کننده این واقعیت است که جنگلهای بلوط پیوستگی کامل به جنگلهای غرب ایران و در نهایت به جنگلهای زاگرس داشته است که در صورت بی توجهی و عدم برنامه ریزی، این مختصر پوشش جنگلی نیز نابود می گردد و تحت شرایط بسیار سخت تری قابلیت احیا را خواهد داشت.
اما در این میان آنچه نگران کننده شده است اینکه شیوع بیماری قارچی و زغالی موسوم به "سوسک چوب خوار" در جنگل های بلوط شهرستان نهاوند درختان بلوط را به شدت تهدید می کند.
عوامل اصلی خشکیدگی بلوط، بیماری قارچی موسوم به بیماری «ذغالی بلوط» و «چوبخواران» هستند
در همین زمینه رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان نهاوند در مورد این پدیده و بیماری در جنگلهای بلوط نهاوند گفت: در حال حاضر عوامل اصلی خشکیدگی بلوط، بیماری قارچی موسوم به بیماری «ذغالی بلوط» و «چوبخواران» هستند که تاکنون سه گونه آنها در مناطق جنگل های گیان، زرین باغ و سیاهدره شناسایی شده اند.
علی ده پهلوان علت و زمینه های خشکیدگی جنگل در چند سال اخیر را بالا رفتن درجه حرارت، تخریب و تبدیل مراتع به دیم زارهای کم بازده، کشت غلات و حبوبات در زیر اشکوب درختان جنگلی عنوان کرد و گفت: علاوه بر اینکه دلایل فوق باعث کاهش نفوذ آب حاصل از بارندگی های سالانه به سفره های آب زیرزمینی می شوند، نگه داشتن آب در سطح زمین باعث افزایش رطوبت نسبی مورد نیاز عامل بیماری می شود که شرایط را برای رشد و نمو قارچ فراهم می سازد.
چوبخوار
وی گفت: علاوه براین، بهره برداری از معادن مختلف و ایجاد جاده های متعدد و عبور لوله های گاز و آب و تامین سوخت مصارف روستائی از طریق جنگل و در نهایت هجوم ریزگردها که در چند سال اخیر از کشورهای همسایه به کشور ما سرازیر می شوند باعث شده در سال های گذشته همه عوامل دست به دست هم دهد تا در جنگل های این مناطق، شرایطی فراهم شود که این جنگل ها ضعیف و ضعیف تر شده و آمادگی برای حمله و هجوم چوبخواران که از آفات درجه دوم بوده و در زمان ضعف، درختان مبتلا به این آفات می شوند ممکن شود و بیماری «قارچ ذغالی بلوط» تحت علل نامعلومی باعث سیاه شدن، پژمردگی و درنهایت خشکیدگی کامل درختان بلوط شود.
برای شناسایی این آفت ها منطقه جنگلی بامساحتی افزون بر ۱۵۰ هکتار مورد مطالعه قرار گرفت
رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان نهاوند در مورد اقدامات و کارهای انجام شده برای جلوگیری از نابودی درختان بلوط و گسترش این بیماری در جنگلهای نهاوند نیزگفت: در ابتدا برای شناسایی این آفت ها منطقه جنگلی بامساحتی بالغ بر ۱۵۰ هکتار در دو بخش جدا ازهم که بخش اول شامل روستاهای کمالوند، محمودوند و دولت آباد و بخش دوم شامل دو روستای سیاهدره و تاریکدره علیا و سامانه عرفی ایل چاواری است مورد مطالعه و تحقیق و آزمایش قرار گرفت.
چوبخوار
علی ده پهلوان ادامه داد: عملیات مختلف دیگری برای جلوگیری و نابودی درختان بلوط توسط این بیماری در جنگلهای بلوط گیان، زرین باغ و سیاهدره انجام شده که این اقدامات شامل حذف پایه‌های خشک، آفت زده، بیمار و انتقال آنها به خارج از جنگل، هرس بهداشتی درختان، عملیات ذخیره نزولات آسمانی با احداث چاله‌های فلسی شکل، هلالی آبگیر، بانکت ونهال کاری وغنی سازی بوده است
مدیرکل منابع طبیعی استان همدان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهارداشت: ناحیه رویشی زاگرس ۳۰ میلیون هکتار را دربر می گیرد که شش میلیون هکتار آن جنگل و گونه های جنگلی آن نیز بیشتر بلوط و زالزالک و سایر گونه هاست.
محمدرضا همتی با بیان اینکه متاسفانه در چندسال گذشته بیماری فیزیولوژیکی خشکیدگی بلوط گریبانگیر این منطقه شده و حدود یک میلیون هکتار از این عرصه ها را تحت تاثیر قرار داده است، گفت: این بیماری به دلیل استفاده بیش از اندازه از توان عرصه به وقوع پیوسته است.
وی با بیان اینکه بعد از اینکه گیاه دچار ضعف فیزیولوژیکی شود آفات و بیماری ها به آن حمله می کنند، گفت: درخت نیز مانند انسانی که ضعیف می شود و با کوچکترین ویروس، بیماری به او حمله می کند موجودی زنده است.
چوبخوار
همتی اضافه کرد: متاسفانه گرم شدن هوا و استفاده بیش از مراتع و خشکسالی در این روند موثر بوده چراکه سطح جنگل باید در طول سال دارای بافت و خاک نرم باشد و عبور دام هم به گونه ای نباشد که کوبیدگی ایجاد کند.
وی با اشاره به اینکه کوبیدگی باعث سفت شدن سطح خاک شده و مانع نفوذ آب به داخل زمین می شود، گفت: این امر موجب ضعیف شدن ریشه درخت، تاج درخت و بدنه درخت شده و امراض و بیماری ها به درخت حمله می کنند که این یک اصل پذیرفته شده است.
ناحیه رویشی زاگرس که از منطقه غرب و از منطقه ایلام و کرمانشاه شروع شده و تا منطقه فارس ادامه دارد با مشکلاتی روبرو شده و در خطر جدی است
مدیرکل منابع طبیعی استان همدان ادامه داد: متاسفانه به همین دلایل ناحیه رویشی زاگرس که از منطقه غرب و از منطقه ایلام و کرمانشاه شروع شده و تا منطقه فارس ادامه دارد با مشکلاتی روبرو شده و در خطر جدی است.
وی با بیان اینکه زاگرس ۴۰ درصد آب کشور را تامین می کند و ۱۶ سد بزرگ کشور در منطقه زاگرس و ۲۵ درصد جمعیت کشور و ۲۵ درصد دام کشور در منطقه این منطقه قرار دارند، گفت: اگر این منطقه دچار زوال بشود بیش از ۷۰ درصد کشور دچار مشکل خواهد شد.
وی با بیان اینکه در سطح سازمانی یک کارگروه تخصصی برای پیگیری این مشکل تشکیل شده و موضوع را رصد می کند، افزود: از سازمان های بین المللی کمک گرفته شده و در نهاد ریاست جمهوری نیز قضیه مطرح شده و به منطقه مراجعه و وضعیت را بررسی کرده اند و براساس آنچه عنوان شده اعتباری از محل درآمدهای ارزی برای حل این مشکل در نظر گرفته می شود.
همتی با بیان اینکه در اقدام عملی درختان مبتلا به بیماری از منطقه جمع اوری شده اند، گفت: بیماری سوسک چوبخوار شیوع پیدا می کند که به همین دلیل درختان آلوده باید از منطقه خارج شوند که این کار در سطح زاگرس انجام شده است.
چوبخوار
همتی با اشاره به اینکه وسعت درختان مبتلا به این بیماری در استان همدان محدود و کم بود است، گفت: در کرمانشاه و فارس و ایلام که ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار هکتار آلوده است کار همچنان ادامه دارد و در حال انجام است.
باید از ورود گردوغبار به منطقه جلوگیری کرد
مدیرکل منابع طبیعی استان همدان به بیابان و بیابانی شدن و بحث گرد و غبار در دامن زدن به این بیماری اشاره کرد و گفت: این مباحث نیز در کشورهای حاشیه ای در دست پیگیری است چرا که باید از ورود گردوغبار به منطقه جلوگیری کرد.
وی عنوان کرد: گردو غبار بر روی برگ درختان لایه ای نفوذ ناپذیر ایچاد می کند و به درختان آسیب می رساند چراکه ارتباط درخت با بیرون قطع شده و درخت ضعیف می شود.
همتی با بیان اینکه متاسفانه از سوی دیگر بارندگی در منطقه یک سوم تبخیر است و این امر نیز مشکلاتی را ایجاد می کند، گفت: اگر بتوانیم از پدیده گرد و غبار جلوگیری و استفاده دامها از مراتع را نیز کنترل و شیار مختصری در پای درختان برای جذب بهتر آب ایجاد کنیم به احیا منطقه کمک کرده ایم.
چوبخوار
وی همچنین با اشاره به اینکه از مجموع بیش از هفت میلیارد تومان اعتبار سال گذشته اداره کل منابع طبیعی استان همدان ۶۵ درصد تخصیص یافته، ادامه داد: از این هفت میلیارد تومان ۱۰ درصد به منطقه نهاوند اختصاص یافته اما این اعتبار برای احیا و اصلاح مراتع و سایر کارها بوده است.
همتی در توضیح اعتبار درنظر گرفته شده برای احیا درختان بلوط منطقه زاگرس واقع شده در استان همدان نیز عنوان کرد: این موضوع از دو سال پیش به صورت جدی در دستور کار قرار گرفت و پارسال قرار شد اعتباری افزون بر هزار میلیارد تومان به این امر اختصاص یابد اما درآمدهای نفتی محقق نشد.
وی گفت: امسال نیز مقرر شده این رقم چندبرابر شود اما استان همدان تاکنون اعتبار خاصی برای این موضوع دریافت نکرده و هفت استان که وضعیت خطرناکتری داشتند اعتبارات را دریافت کرده اند.
با این تفاسیر انتظار می رود مسئولان با توجه ویژه به وسعت روبه رشد زوال بلوط ارزشمند نهاوند نسبت به تخصیص اعتبارات لازم و کافی برای جلوگیری از نابودی قسمتی از جنگلهای طبیعی نهاوند اقدام کنند تا داغ بلوط نهاوند بیش از این بر قلب جنگل های استان همدان ننشیند.
