عاطفه رنجبر با تشریح آدابورسوم یزدیها در عید نوروز، گفت: اکثریت مردم استان یزد مراسم نوروز را همچون سایر نقاط ایران به طرزى باشکوه و مفصل برگزار میکنند؛ چراکه نوروز یکی از جشنهایی است که فقط مختص دین زرتشتی نیست و بر طبق مکتوبات قبل از ظهور زرتشت به شکلی دیگر بر پا میشده است.
وی افزود: بااینحال، زرتشتیان بر این باورند که فروهر در گذشتگان از ده روز پیش از نوروز براى دیدار بستگان خود به زمین میآیند و پس از سرکشى و اقامت، دوباره به جایگاه خود بازمیگردند که این اعتقاد در میان مسلمانان هم رایج هست؛ چنانچه که روزهای آخر اسفند به آرامستانها میروند و با قرائت فاتحه و خیرات به استقبال از نوروز میروند.
کارشناس ایرانشناسی در یزد بابیان اینکه زرتشتیان از اوایل ماه اسفند خانهتکانی و پاکسازی محیط زندگى خود را آغاز میکنند، اظهار داشت: زرتشتیان پوشاک و وسایل تازه به خانه مىآورند و مقدمات جشن و شادى را فراهم مىسازند؛ همچنین در شب پیش از نوروز با افروختن آتش در بالاى خانهها، بازگشت فروهر از زمین را بدرقه مىنمایند و با نیایشهایشان، خشنودى آنان و بازآمدنشان را در سال بعد آرزو مىکنند.
رنجبر با تأکید بر اینکه در آیین زرتشت خویشاوندان و همسایگان در تدارک مراسم پنجه و نوروز بهویژه تهیه نان و خوراکىهاى سنتى یکدیگر را یارى مىنمایند، تصریح کرد: قبل از تحویل سال نو، همه اهل خانه، سر و تن خود را مىشویند، لباسهاى نو مىپوشند و گرداگرد سفره نوروزى مىنشینند، چند دقیقه مانده به تحویل سال، با اشاره پدر خانواده، همه باهم سرودهایى از اوستا را که در سپاس و ستایش اهورامزدا و ستایش زندگى و آفریدههاى نیک اهورایى است زمزمهوار مىخوانند، سپس همه به خود گلاب مىزنند و در آینه نگاه مىکنند و به یکدیگر شادباش مىگویند و همچنین پدر خانواده نیز به دیگران اسکناس نو عیدى مىدهد.
وی با اشاره به اینکه زرتشتیان پیش از سالتحویل سفره نوروزى را مىگسترانند، عنوان کرد: در این سفره نیز علاوه بر نمادهایى از امشا سپندان، کتاب اوستا، آینه، گلابدان، کاسه پالوده، تخممرغ ساده و رنگ کرده، چند نوع خشکبار ترشمزه، مقدارى پسته و فندق و آجیل، مقدارى سبزیخوردن و پنیر، کاهو، کوزه سفالى پر از آب و انواع میوه و شیرینى وجود دارد؛ همچنین در این سفره هفتسین نیز فراهم مىشود.
کارشناس ایرانشناسی در یزد در ادامه بیان داشت: در نخستین روز سال نو همه مردم محل به آتشکده محل زندگى خود مىروند، تا روز نو و سال نو را با وحدت و همبستگى در مکانى مقدس با نیایش به درگاه خداوند آغاز کنند، دیدوبازدیدهای نوروزى از روز اول فروردینماه آغاز مىگردد و تا روز بیست و یکم فروردینماه ادامه مىیابد.
رنجبر بابیان اینکه روز ششم فروردین، خور داد نام دارد که در این روز پیامبر ایرانى زرتشت متولدشده است، خاطرنشان کرد: آنها در این روزبه نیایش گاهها و آدریان محل سکونت خود مىروند و ضمن تهیه آش رشته و دیگر خوراکىهاى سنتى، مراسم آفریدگان و جشن خوانى را اجرا مىنمایند؛ همچنین سیزده نوروز سیزدهمین روز از ماه فروردین تیر یا تشتر نام دارد که ایزد یا تشتر که در اوستا یشنى هم به نام آن وجود دارد ایزد باران است، براى اینکه ایزد باران در سال جدید پیروز شود و دیو خشکسالی نابود گردد باید مردمان درنیایش روز تیر ایزد از ایزد یاد کنند و از او درخواست باران نمایند.
وی در ادامه یادآور شد: زرتشتیان از بامداد روز تشتر ایزد، سفره نوروزى را برمیچینند و خوراکىهاى سفره را با خود به طبیعت مىبرند و سبزههاى سفره را نیز به دشت و صحرا و کنار چشمه و یا آب روان مىبرند و به آب مىاندازند تا خشنودى ایزد آب (آناهیتا) و ایزد باران (تیر) را فراهم آورند و سالى پربرکت و خرم داشته باشند.
کارشناس ایرانشناسی در یزد با اشاره به اینکه در آیین زرتشتیان روز قبل از سیزده «ماه» و روز بعد از سیزده «گوش» نامیده مىشود، اضافه کرد: این دو روز نَبُر نام دارند؛ چنانچه در روزهاى نَبُر زرتشتیان هیچگونه خوراکى که در آن گوشت باشد مصرف نمىکنند؛ همچنین جشن فروردینگان زرتشتیان در هرماه هنگامیکه نام روز بانام ماه برابر مىشود آن روز را جشن مىگیرند و هر یک از این جشنها را به مناسبتى برگزار مىنمایند.
رنجبر با تأکید بر اینکه شاهد مراسمات مذکور در میان مسلمانان یزد نیز هستیم، اذعان کرد: یزد از قدیم تاکنون یکی از مراکز مهم زرتشتی نشین به دلیل موقعیت جغرافیایی آن بوده است و رسومات ایشان در میان مردم یزد بسیار قویتر و پایدارتر از دیگر مراکز استانها باقیمانده است؛ چراکه حتی روز ششم فروردین زادروز زرتشت در میان مسلمانان هم یاد میشود؛ درصورتیکه ممکن است در دیگر جایی دیگر یادآوری نشود.
وی بابیان اینکه زرتشتیان در بطن جامعه یزد زندگی میکنند پس مراسماتشان در بین یزدیها بسیار هویداتر است، ادامه داد: از دیگر رسومات یزدیها این است که اولین شنبه از روزهای هفته در سال نو به پخت آش رشته میگذرد و عموماً در منزل بزرگترها انجام میشود و همبستگی زیادی وجود دارد؛ چراکه مردم یزد معتقدند با پخت این نوع آش رشته کارها تا آخر سال بهاصطلاح از دستشان خارج نمیشود و سال پربرکتی خواهند داشت.
کارشناس ایرانشناسی در یزد با اشاره به اینکه باورهای مردم جزئی از فرهنگعامه محسوب میشود و این باورها بیشتر به همبستگی مردمان این مرزوبوم و حتی باخبر شدن از مشکلات و تلاش در رفع آن میانجامد، تأکید کرد: روز 12 فروردین، بزرگترها از زمانهای انقلاب برای کوچکترها خاطرات خود را در راستای پایبندی به جمهوری اسلامی نقل میکنند و نهایتاً روز سیزده به مناسبت روز طبیعت و نه به دلیل اینکه عدد سیزده نحس است که این باوری بسیار غلط است که بیشتر در میان بعضی اقوام و کشورهای خارج از ایران رایج است، بهعنوان آخرین روز تعطیلات به دامان طبیعت رفته و سبزه نشان از سرزندگی است که خود را برای سالی پر از موفقیت آماده میکنند.
رنجبر در پایان یادآور شد: البته از قدیم رسمی هم رایج شده که باوجوداینکه جزئی از فرهنگعامه است؛ اما سندیت ندارد و آنهم سبزه گره زدن دختران است به امید ازدواجی موفق که باید گفت بیشتر جنبه تفریحی دارد.