مشارکت يکي از از اساسي ترين صورت هاي روابط اجتماعي بوده و به عنوان محور موضوعي در جامعه شناسي تلقي مي شود.
مشارکت اجتماعي فرايندي است که از طريق آن اجتماع ، جماعت يا گروه ها به هم مي پيوندند تا عملکرد مورد انتظار يا مورد نياز را به اجرا در آورند.
نيروي انتظامي جمهوري اسلامي ايران در راستاي اتخاذ يک سياست مشارکتي در امر کنترل جرايم و بر قراري نظم و امنيت اجتماعي به همکاري و مشارکت همه جانبه مردم نياز دارد .بنابراين مي بايست تعامل و همکاري خود را با گروههاي مختلف اجتماعي بيش از پيش توسعه دهد.
گسترش دامنه مشترک پليس با مردم موجب نواوري، خلاقيت در نظام اجتماعي و انضباط در حوزه امنيت اجتماعي مي شود.
مشارکت پليس بيگانگي اجتماعي را کاهش مي دهد و از ايجاد آثار منفي روحي – رواني در مردم مانند بي اعتمادي، بي اعتنايي، تکروي، نداشتن تعاون و عدم تحرک در تامين و بر قراري امنيت جلوگيري مي کند و در مقابل همبستگي، تعاون و وحدت ملي را در نظم و انضباط اجتماعي تقويت مي کند و چنانچه نظام مشارکت پليس در جامعه به درستي پايه گذاري شود، نتايج مثبت ديگري به دنبال دارد که از جمله انها مي توان به حاکميت معنويت و اخلاق بر جامعه،افزايش بهره وري در کار، يگانگي بيشتر ميان مردم و مواردي نظاير ان اشاره نمود. اگر چه يکي از متداول ترين شيوه هاي تامين امنيت اجتماعي در جوامع کمتر توسعه يافته استفاده از عوامل قهر اميز است اما به تجربه ثابت شده است به رغم سريع الوصول بودن امنيت از اين نوع پايداري و دوام ان کم و نايز است.
ثبات و پايداري امنيت تنها از رهگذر نهادينه کردن همبستگي و تعاون، آگاهي و اعتماد در يک جامعه و احساس مشارکت و مسئوليت عمومي در قبال امنيت اجتماعي حاصل مي شود. کرامتي و ملتفت تحقيقي را با موضوع مشارکت مردم در انجام وظايف ناجا انجام داده اند که ابتدا به تبيين مشارکت در همه ابعاد جامعه پرداخته و بر انجام آن در انجام امورات ناجا تاکيد نمودند.
متغير هاي مورد بررسي مشارکت اجتماعي، اعتماد اجتماعي، احساس امنيت ، نظارت و حضور پليس، طرز رفتار ، دقت عمل و ميزان مشارکت مردم با ناجا مي باشد.(کرامتي و ملتفت، 1386). منظمي تبار در تحقيقي تحت عنوان نقش مشارکت هاي مردمي در تقويت امنيت اجتماعي به بررسي شيوه هاي تامين امنيت در جهان سوم پرداخته است و روش تامين امنيت در اغلب اين کشور ها را استفاده از شيوه قهر اميز بيان مي نمايد که به همين دليل امنيت از اين نوع را ناپايدار و کم دوام مي داند. وي بر اين باور است که کشورهاي پيشرفته به دليل اينکه مشارکت هاي مردمي را در بين شهروندان خود نهادينه نموده اند، امنيت در اين کشورها با توجه به مشارکت هاي مردمي پايدار است.( منظمي تبار، 1385).
در تحقيقي ديگر انصاري به موضوعي با عنوان پژوهش در عوامل موثر به مشارکت مردم در امور مربوط به ناجا در شهرستان تهران پرداخته است.
وي پس از بررسي نظريات در مورد مشارکت ، علل و عوامل مشارکت مردم با پليس تهران را بررسي نموده است نتايجي که بدست امده است عبارت است از: پايين بودن اعتماد مردم به پليس، عدم آگاهي پرسنل به شرح وظايف در بر خورد با مردم و عدم اموزش شهروندان در راستاي مشارکت از مهمترين موانع مشارکت مردم و پليس مي باشد.(انصاري،1384). لذا با در نظر گرفتن موارد مذکور پيشنهادات زير جهت افزايش مشارکت مردم با پليس مطرح مي گردد:
- پيشنهاد مي شود با تشکيل کار گروهي در معاونت نيروي انتظامي که ارتباط تنگا تنگي با مردم داشته باشد ، به صورت ماهانه به اسيب شناسي علل تعاملات نادرست و مخدوش کننده نيروهاي پليس با مردم و همچنين ارائه راهکار براي حل ان بپردازد تا در دست يابي به مشارکت مردم با پليس، کوتاهي هاي احتمالي نيروهاي پليس شناسايي و براي رفع ان تلاش شود.
- پيشنهاد مي شود معاونت اجتماعي نيروي انتظامي با استفاده از اساتيد مجرب به اموزش مداوم نيرو هاي خود در قالب دوره هاي يک روزه در زمينه راه هاي هر چه بيشتر جلب رضايت شهروندان و همچنين شيوه هاي بر خورد موثر با شهروندان بپردازد.
- ضرورت دارد سازمان پليس به مطالعه فرهنگ سازماني و ساختار سازماني خود پرداخته و ضمن به روز نمودن ان با بکار گيري پرسنل تحصيل کرده در سازمان اموزش مهارت هاي ارتباطي بين فردي به پرسنل و اموزش تنوع فرهنگي به انها زمينه مشارکت و همکاري مردم با پليس را فراهم نمايند.
- ايجاد واحد هاي مشاوره و مددکاري در واحد هاي مختلف پليسي، تفکيک امور مربوط به قضايي و حقوقي از عمليات انتظامي و پيشگيري و ايجاد زمينه مستمر و نزديک کلانتري ها با مردم در جهت جلب مشارکت انها.
- استفاده از پرسنل مجرب در کلانتري ها، اپراطوري هاي 110 و بازرسي 197 و تلاش در رسيدگي به خواسته ها و شکايت هاي مردمي و رفع انها، تنظيم صحيح گزارشات مردمي جهت ايجاد رضايت شهروندان و مشارکت انها با پليس
- ميزان همکاري و مشارکت افراد جامعه با پليس در گروه اخلاق و برخورد پليس با شهروندان است. زبان و کلام پليس که عناصر نحوه برخورد پليس را تشکيل مي دهد مهمترين ابزار پليس جهت ايجاد ارتباط با مردم مي باشد. ضرورت دارد پليس رفتاري مناسب، تکلم صحيح و با نزاکت همراه با خويشتن داري و سعه صدر زمينه ها و توسعه مشارکت مردم را فراهم نمايد.
منابع
- غفاري، غلامرضا و نيازي محسن(1386). جامعه شناسي مشارکت، تهران: انتشارات نزديک.
- منظمي تبار عليرضا(1379). مشارکت در اداره امور شهرها: تهران: سازمان شهرداريهاي کشور.
- رفيعي فرشاد (1387). آسيب شناختي سازمان هاي مردم نهاد . همايش توانمند سازي مردم نهاد.
تهيه و تنظيم :سرهنگ عبدالله جلالي: اداره مشارکت و آموزش همگاني، ستوانيکم محمد حافظ نيا: کارشناس ارشد روانشناسي باليني مرکز مشاوره آرامش